سایدچین چیست؟ بررسی مکانیزم‌ اصلی + مزایا و معایب زنجیره جانبی

با افزایش محبوبیت بلاکچین‌ها، مشکلاتی مانند مقیاس‌پذیری، سرعت پایین تراکنش‌ها و هزینه‌های بالا، به دغدغه اصلی کاربران و توسعه‌دهندگان تبدیل شده‌اند. سایدچین (Side Chain) یا همان زنجیره جانبی بلاکچین، راهکاری است که به‌طور مستقل در کنار بلاکچین‌های اصلی فعالیت کرده و با اتصال از طریق پل‌های خاص، انتقال دارایی‌ها و اجرای تراکنش‌های سریع‌تر را ممکن می‌کند.

این فناوری، بستری برای گسترش قابلیت‌های بلاکچین‌های اصلی فراهم می‌آورد و آینده‌ای انعطاف‌پذیرتر را نوید می‌دهد. در این مقاله از اینوکس، به نحوه عملکرد و مکانیزم و بررسی 3 نمونه از آن می‌پردازیم و به سوال سایدچین چیست پاسخ می‌دهیم.

معرفی سایدچین

سایدچین چیست؟ سایدچین نوعی بلاکچین است که به بلاکچین اصلی متصل بوده و با آن تعامل دارد. هدف از ایجاد سایدچین‌ها، گسترش قابلیت‌ها و کارایی بلاکچین‌ها است. سایدچین‌ها به کاربران این امکان را می‌دهند که دارایی‌ها و اطلاعات خود را بین زنجیره اصلی و سایدچین انتقال بدهند، بدون اینکه به شبکه اصلی فشار زیادی وارد شود.

یکی از ویژگی‌های مهم زنجیره جانبی، قابلیت استفاده از پل‌های ارتباطی برای انتقال دارایی‌ها است. به این صورت که دارایی‌ها ابتدا در بلاکچین اصلی قفل می‌شوند و سپس معادل آن در سایدچین آزاد می‌شود. این فرایند نه تنها امنیت را حفظ می‌کند، بلکه باعث می‌شود بلاکچین‌ها با سرعت بیشتر و هزینه کمتر عمل کنند.

پاسخ به این سؤال که “سایدچین چیست” نشان می‌دهد این فناوری به بلاکچین‌ها کمک می‌کند تا محدودیت‌های خود را کنار بگذارند و راه‌حل‌های خلاقانه‌تری برای توسعه پیدا کنند.

نکات کلیدی سایدچین‌ها

در این مورد بخوانید: لایه دو بلاکچین چیست و چطور کار می‌کند؟ راه‌حلی برای بهبود تراکنش و امنیت

نکات کلیدی درمورد سایدچین‌ها عبارت‌اند از:

• هرچه یک بلاکچین محبوب‌تر شود، مقیاس‌پذیری آن دشوارتر می‌شود. سایدچین به عنوان یک راه‌حل مقیاس‌پذیر می‌تواند ازدحام موجود در بلاکچین والد را کاهش بدهد.
• سایدچین یک بلاکچین مستقل است که از طریق یک پل دوطرفه به بلاکچین اصلی متصل می‌شود و امکان انتقال دارایی‌ها بین 2 زنجیره را فراهم می‌کند.
• ازجمله سایدچین‌های محبوب می‌توان به Polygon برای شبکه اتریوم و Rootstock برای بیت‌کوین اشاره کرد.

سایدچین‌ها چگونه کار می‌کنند؟

سایدچین‌ها برای تعامل با  بلاکچین اصلی از یک پل بلاکچین استفاده می‌کنند. در این فرایند، کاربران دارایی‌های خود را به یک قرارداد هوشمند در بلاکچین اصلی منتقل کرده و به میزان معادل آن توکن‌هایی را در سایدچین می‌گیرند.

پل‌های بلاکچین: ابزار اتصال میان بلاکچین و سایدچین

هنگام انتقال دارایی‌ها به سایدچین، در واقع دارایی‌ها به صورت فیزیکی جابه‌جا نمی‌شوند. این انتقال به نوعی نمادین است؛ دارایی‌های کاربر در بلاکچین اصلی قفل می‌شوند و پس از مدتی، توکن‌های معادل آن در سایدچین صادر می‌شود. برای مثال، اگر بخواهید از اتر (ETH) در شبکه Polygon استفاده کنید، باید از پل این شبکه بهره بگیرید. پل، وجوه شما را در یک قرارداد هوشمند در شبکه اتریوم قفل کرده و معادل آن را در Polygon صادر می‌کند. سپس می‌توانید در شبکه Polygon با کارمزد کمتر تراکنش انجام بدهید. در صورت نیاز به بازگرداندن دارایی‌ها به بلاکچین اصلی، دوباره از پل استفاده می‌کنید و دارایی‌های قفل شده آزاد می‌شوند.

مکانیزم‌های کلیدی در ارتباط سایدچین‌ها و بلاکچین‌ها

مکانیزم‌های مهم در این ارتباط عبارت‌اند از:

Two way pegs

این روشی برای انتقال دارایی بین بلاکچین اصلی و سایدچین است که ارزش دارایی‌ها را در هر 2 شبکه ثابت نگه می‌دارد. این ارتباط دوطرفه امکان بازگشت دارایی‌ها از سایدچین به بلاکچین اصلی را نیز فراهم می‌کند.

قراردادهای هوشمند

برای تسهیل این انتقال، قراردادهای هوشمند وارد عمل می‌شوند. زمانی که دارایی به آدرس مشخصی در بلاکچین اصلی ارسال می‌شود، قرارداد هوشمند این انتقال را ثبت کرده و معادل آن‌را در سایدچین صادر می‌کند. بالعکس هنگام بازگرداندن دارایی‌ها، قرارداد هوشمند دارایی‌های معادل را در سایدچین از بین برده و در بلاکچین اصلی آزاد می‌کند.

این فرایند تضمین می‌کند که دارایی‌های موجود در سایدچین همواره معادل دارایی‌های قفل‌شده در بلاکچین اصلی باقی بمانند.

در این مورد بخوانید: قرارداد هوشمند اتریوم؛ اجرای قوانین بدون دخالت دست!

خطرات مرتبط با قراردادهای هوشمند

با وجود کارایی بالای قراردادهای هوشمند، هرگونه ضعف در کد آن‌ها می‌تواند به سوءاستفاده‌های مخرب منجر شود. این نقطه ضعف می‌تواند امنیت سایدچین را به خطر بیندازد؛ زیرا وجود آن وابسته به استحکام پل بلاکچین است. نمونه‌هایی از این مشکلات در پل‌هایی مانند Ronin رخ داده است که نشان‌دهنده اهمیت امنیت در طراحی این سیستم‌ها است.

مزایای سایدچین

زنجیره‌های جانبی یا سایدچین‌ها 3 مزیت اصلی دارند که شامل مقیاس‌پذیری، قابلیت آزمایش و ارتقا و تنوع‌پذیری می‌شود. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که زنجیره‌های جانبی به عنوان یکی از نوآوری‌های مهم در حوزه بلاکچین شناخته شوند. در ادامه مزایای سایدچین را بر اساس تحلیل سایت Bitcoin با شما بررسی خواهیم کرد.

مقیاس‌پذیری

زنجیره‌های جانبی می‌توانند تراکنش‌ها را با سرعت و هزینه کمتری انجام بدهند. این امر به دلیل استفاده از بهینه‌سازی‌های مختلف، مانند انتقال انواع خاصی از تراکنش‌ها به زنجیره‌ای است که برای مدیریت آن نوع تراکنش طراحی شده است. به این ترتیب، فشار روی بلاکچین اصلی کاهش یافته و عملکرد آن سریع‌تر و ارزان‌تر می‌شود. همچنین، سایدچین‌ها می‌توانند از تکنیک‌های پیشرفته و جدیدتری بهره ببرند که در مقایسه با روش‌های سنتی کارآمدتر هستند.

قابلیت آزمایش و ارتقاء

در بلاکچین‌های اصلی که ذی‌نفعان مختلفی دارند، ایجاد تغییرات یا ارتقا می‌تواند زمان‌بر و پیچیده باشد. در بسیاری از موارد، دستیابی به اجماع میان همه ذی‌نفعان بسیار دشوار است؛ اما زنجیره جانبی این محدودیت را ندارد و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا ایده‌های جدید را بدون نیاز به توافق گسترده آزمایش و اجرا کنند. این قابلیت آزمایش و ارتقا، راه را برای نوآوری‌های بیشتری باز کرده و به مقیاس‌پذیری بالاتر کمک می‌کند.

کارکرد

سایدچین‌ها می‌توانند برای توسعه و آزمایش برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) که توسط شبکه اصلی پشتیبانی نمی‌شوند، به‌کار گرفته شوند. به عنوان نمونه، درحالی که بیت‌کوین از قراردادهای هوشمند پشتیبانی نمی‌کند، یک سایدچین می‌تواند ابزار لازم را برای توسعه‌دهندگان جهت ساخت dApps فراهم کند. این برنامه‌ها می‌توانند شامل هر چیزی از سیستم‌های پرداخت نوین تا راه‌حل‌های هویت دیجیتال باشند. به همین دلیل، سایدچین‌ها قابلیت‌ها و امکانات بیشتری را به بلاکچین والد خود اضافه می‌کنند.

تنوع‌‌پذیری

یکی دیگر از مزایای مهم زنجیره‌های جانبی، فراهم کردن دسترسی به دارایی‌های سایر بلاکچین‌ها است. این امر به کاربران امکان می‌دهد تا از برنامه‌هایی مانند وام‌دهی و استقراض در DeFi استفاده کنند، حتی اگر این برنامه‌ها روی زنجیره‌های دیگر قرار داشته باشند. به این ترتیب، سایدچین‌ها به ایجاد تنوع و انعطاف‌پذیری بیشتر در اکوسیستم بلاکچین کمک می‌کنند.

درنهایت، برای پاسخ به این سؤال که سایدچین چیست و کاربرد اصلی آن بلاکچین، می‌توان گفت زنجیره‌های جانبی بلاکچین نه‌ تنها عملکرد بلاکچین‌ها را بهبود می‌بخشند، بلکه فرصت‌هایی را برای نوآوری و گسترش کاربردهای این فناوری فراهم می‌کنند.

معایب سایدچین‌

سایدچین‌ها با وجود مزایای فراوان، دارای چالش‌هایی نیز هستند که نیاز به توجه دارند.

مسئولیت امنیت

در این مورد بخوانید: لایه دو بلاکچین چیست و چطور کار می‌کند؟ راه‌حلی برای بهبود تراکنش و امنیت

سایدچین‌ها مسئول تأمین امنیت خود هستند و این امنیت از بلاکچینی که با آن پل شده‌اند، تأمین نمی‌شود. این موضوع جنبه‌ دوگانه‌ای دارد: از یک سو، ضعف امنیتی در یک سایدچین بر امنیت بلاکچین اصلی تأثیری نمی‌گذارد، اما از سوی دیگر، بلاکچین‌های بزرگی مانند بیت‌کوین نمی‌توانند امنیت خود را به سایدچین‌های کوچک‌تر منتقل کنند.

نیاز به ماینرهای مستقل

سایدچین‌ها به ماینرهای مختص به خود نیاز دارند. درحالی که بسیاری از بلاکچین‌ها امنیت خود را از طریق حضور مجموعه بزرگی از ماینرهای متنوع تأمین می‌کنند، سایدچین‌های جدید اغلب با کمبود ماینر مواجه هستند. دلیل این مسئله، عدم جذابیت اقتصادی برای ماینرها در زنجیره‌های جدید است، چرا که این سایدچین‌ها معمولا سودآوری کمتری دارند. این چالش در سایدچین‌های والد-فرزند شدیدتر است، زیرا سایدچین فرزند معمولا بدون توکن بومی بوده و نمی‌تواند درآمد پایداری برای ماینرها ایجاد کند.

فرضیات اشتباه درباره دارایی‌ها

انتقال دارایی‌ها به یک سایدچین ممکن است با فرضیات اشتباهی همراه باشد. به عنوان مثال، اگر شما بیت‌کوین را به دلیل امنیت بالای آن در بلاکچین اصلی نگه می‌دارید، انتقال آن به یک سایدچین می‌تواند این امنیت را کاهش بدهد. همچنین، مدل اعتماد در یک سایدچین ممکن است با بلاکچین اصلی متفاوت باشد و این موضوع می‌تواند انتظارات کاربران را تحت تأثیر قرار بدهد.

درنهایت، زنجیره جانبی بلاکچین با اینکه نوآوری قابل‌توجهی در توسعه بلاکچین‌ها به شمار می‌رود، همچنان نیازمند بهبودهای امنیتی و اقتصادی برای رفع این معایب است.

3 نمونه از سایدچین‌ها و ویژگی‌های آن‌ها

برای درک بهتر این فناوری و پاسخ کامل‌تر به سوال سایدچین چیست، به 3 مثال از آن توجه کنید:

Drivechain

Drivechain نمونه‌ای از نوع دوم زنجیره جانبی به نام “والد-فرزند” است. در این ساختار، بیت‌کوین به عنوان زنجیره والد عمل می‌کند و Drivechain به عنوان زنجیره فرزند هیچ توکن بومی صادر نمی‌کند. این زنجیره به بیت‌کوین‌هایی که از بلاکچین اصلی بیت‌کوین به آن منتقل می‌شوند، متکی است. Drivechain از مکانیزم SPV برای ایجاد پیوند دوطرفه استفاده می‌کند که در آن استخراج‌کنندگان مسئول اعتبارسنجی انتقال‌ها هستند.

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد Drivechain، استخراج ادغام‌شده کور (BMM) است. این روش به ماینرهای بیت‌کوین اجازه می‌دهد بدون اجرای گره کامل در Drivechain، در این زنجیره استخراج کنند و درمقابل، بیت‌کوین دریافت کنند. هدف اصلی Drivechain این است که کاربران بتوانند بیت‌کوین‌های خود را میان زنجیره اصلی و زنجیره جانبی انتقال بدهند و به این ترتیب، به طیف وسیعی از امکانات بلاکچین دسترسی پیدا کنند.

SmartBCH

SmartBCH یکی از نمونه‌های زنجیره‌های جانبی مستقل است. این زنجیره جانبی برای بیت کوین کش طراحی شده و از ماشین مجازی اتریوم (EVM) و فناوری Web3 پشتیبانی می‌کند، اما توکن بومی ندارد. SmartBCH از یک پل اختصاصی به نام SHA-Gate برای انتقال دارایی‌ها استفاده می‌کند. فرایند انتقال از BCH به SmartBCH توسط کاربران گره‌های کامل BCH انجام می‌شود، درحالی که انتقال بالعکس به کمک فدراسیون و نظارت ماینرها صورت می‌گیرد.

در این مورد بخوانید: بیت کوین کش چیست؟ BCH، راه‌حلی برای بهبود عملکرد بیت کوین

هدف اصلی SmartBCH افزایش سرعت تراکنش‌ها و فراهم‌کردن قابلیت‌های قراردادهای هوشمند برای بیت‌کوین کش است. به عنوان مثال، این زنجیره محدودیت گاز بلوک را از 15 میلیون در اتریوم به 16 میلیارد افزایش داده و باعث شده ظرفیت تراکنش‌ها به شکل چشمگیری افزایش یابد. برای استفاده از SmartBCH، کاربران باید مقداری BCH تهیه کنند و آن‌را به یک کیف پول Web3 مانند Metamask منتقل کنند. این زنجیره جانبی بلاکچین تلاش دارد ویژگی‌های پروژه‌های بزرگ مانند ETH 2.0 را در زمان کوتاه‌تری به کاربران ارائه بدهد.

Polygon

Polygon  ترکیبی از هر دو نوع سایدچین است و از چارچوب پلاسما در اتریوم استفاده می‌کند. این چارچوب امکان ایجاد زنجیره‌های فرزند را فراهم کرده که تراکنش‌ها را پیش از ثبت نهایی در بلاکچین اتریوم پردازش می‌کنند. Polygon همچنین با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگار است. برخلاف 2 نمونه قبلی، Polygon توکن بومی خود به نام MATIC را از طریق مکانیزم اثبات سهام ارائه می‌کند.

Polygon دو مکانیزم برای پیوند دوطرفه دارد. یکی از طریق پلاسما و دیگری با استفاده از اعتبارسنج‌های اثبات سهام اتفاق می‌افتد. هدف این زنجیره، تسهیل ارتباط میان بلاکچین‌هاست. به دلیل سازگاری با EVM، اتصال به سایر زنجیره‌های جانبی مانندSmartBCH برای Polygon ساده‌تر از اتصال به بلاکچین‌هایی مانند بیت‌کوین است.

برای استفاده از شبکه Polygon، کاربران ابتدا باید مقداری MATIC خریداری کرده و آن را در یک کیف پول Web3 ذخیره کنند. Polygon با ایجاد انعطاف در ارتباطات میان بلاکچین‌ها، به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین زنجیره‌های جانبی شناخته می‌شود.

در این مورد بخوانید: آینده پالیگان: پیش‌ بینی قیمت ارز matic در سال‌ های ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰

خلاصه سایدچین چیست با اینوکس

در این مقاله از اینوکس، به بررسی مفاهیم و نکات کلی سایدچین‌ها پرداختیم و به سوال سایدچین چیست پاسخ دادیم. با توجه به مزایای قابل توجهی که سایدچین‌ها به بلاکچین‌ها اضافه می‌کنند، می‌توان به‌ وضوح دید که آینده بلاکچین‌ها به این تکنولوژی وابسته است. این فناوری به‌طور ویژه به حل چالش‌هایی مانند مقیاس‌پذیری و هزینه‌های بالا کمک می‌کند.

همچنین می‌تواند قابلیت‌های جدیدی را به بلاکچین‌های اصلی اضافه کرده و تجربه‌ای جدید از تعامل با دنیای دیجیتال را برای کاربران فراهم کند. با اتصال امن و کارآمد بلاکچین‌های اصلی به زنجیره جانبی، سایدچین‌ها نه ‌تنها انتقال داده‌ها را تسهیل می‌کنند، بلکه به افزایش سرعت و کاهش هزینه‌ها نیز کمک می‌کنند. اطلاع از این اصطلاحات و مفاهیم به شما کمک می‌کند تا دانش یکپارچه‌تری از فضای رمزارزها و بلاکچین داشته باشید و سریع‌تر به یک حرفه‌ای تبدیل شوید.

سوالات متداول