نظریه احمق بزرگتر + تئوری احمق بزرگتر در بازار ارز دیجیتال

چند سال پیش بازار بورس ایران شاهد یک جریان عجیب‌ بود. سرمایه‌گذاران بسیاری با امید به فروش سهام با قیمت بالاتر، وارد بازار شدند بدون آنکه به ارزش واقعی شرکت‌ها توجه کنند. این اتفاق نه‌تنها باعث رشد بی‌رویه بازار شد، بلکه موجب شد افراد زیادی حتی برای خرید سهام، سرمایه‌های اصلی زندگی‌شان مانند مسکن و خودرو را بفروشند. سوالی که پیش می‌آید این است که چرا این اتفاق افتاد؟ چرا سرمایه‌گذاران بدون بررسی دقیق، سهامی را خریدند که هیچ‌گونه تطابقی با ارزش واقعی آن‌ها نداشت؟ پاسخ این سوال در یک تئوری اقتصادی ساده اما جذاب به نام «نظریه احمق بزرگتر» نهفته است.

تئوری احمق بزرگتر می‌گوید که افراد در بازار به این امید سهام می‌خرند که بتوانند آن‌ها را به قیمت بالاتر به کسانی بفروشند که آماده‌اند قیمت‌های گزاف را بپردازند، حتی اگر آن سهام ارزشی بیش از حد نداشته باشد. این چرخه ادامه می‌یابد تا زمانی که دیگر کسی برای خرید با قیمت بالا وجود نداشته باشد و آنگاه قیمت‌ها ناگهانی سقوط می‌کنند. این تئوری به‌خوبی توضیح می‌دهد که چرا در برخی بازارها، ازجمله بورس، قیمت‌ها می‌تواند به طرز غیرمنطقی بالا برود و سرمایه‌گذاران به امید پیدا کردن «احمق بزرگ‌تر» به خرید ادامه بدهند.

نکات کلیدی در خصوص نظریه احمق بزرگتر

نکات کلیدی که باید در این‌باره به آن توجه کنید عبارتند از:

• نظریه احمق بزرگتر یک تئوری اقتصادی است که می‌گوید شما می‌توانید از خرید دارایی‌هایی که بیش از حد ارزش‌گذاری شده‌اند، سود کسب کنید، به شرطی که فرد دیگری (که به او “احمق بزرگتر” گفته می‌شود) حاضر باشد قیمت بالاتری برای آن بپردازد. این تئوری بر این اساس استوار است که همواره افرادی در بازار هستند که برای خرید دارایی‌ها با قیمت بالاتر از ارزش واقعی‌شان آماده‌اند.
• تئوری احمق بزرگتر توضیح می‌دهد که عواملی چون تبلیغات رسانه‌ها، رفتار گله‌ای و احساس فومو (ترس از دست دادن فرصت) می‌توانند به شدت در پیشرفت این پدیده تأثیرگذار باشند. در صورتی که یک سرمایه‌گذار زمان‌بندی مناسب برای خروج از بازار داشته باشد، می‌تواند از این تئوری سود ببرد.
• برای جلوگیری از ضرر در پیروی از نظریه احمق بزرگتر، استفاده از استراتژی‌هایی همچون تنوع‌بخشی پورتفولیو، مدیریت ریسک و تعیین استاپ لاس (حد ضرر) ضروری است. این راهکارها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا از خطرات احتمالی و از دست دادن سرمایه‌هایشان در هنگام تمام شدن “احمق‌ها” در بازار جلوگیری کنند.

در این مورد بخوانید: فومو چیست؟ راهنمای کامل مدیریت ترس از دست دادن فرصت ها در ترید

نظریه احمق بزرگتر چیست؟

تئوری احمق بزرگتر نخستین‌بار توسط پروفسور برتون مالکیل مطرح شد. او معتقد بود که همیشه یک «احمق بزرگتر» وجود دارد که کالای بیش‌ازحد ارزش‌گذاری شده را می‌خرد. درواقع این تئوری بیان می‌کند که در بازارها، افراد می‌توانند دارایی‌هایی را که ارزش واقعی آن‌ها بیشتر از قیمت فعلی است، با قیمت بالاتری بفروشند، به شرطی که کسی پیدا شود که آن دارایی را حتی با قیمتی بیشتر از ارزش واقعی‌اش خریداری کند. این پدیده زمانی اتفاق می‌افتد که افزایش ناگهانی قیمت‌ها باعث شکل‌گیری حباب‌های اقتصادی شود.

نظریه احمق بزرگتر به‌طور خاص به چرخه‌ای اشاره دارد که در آن قیمت‌ها تا زمانی که کسی حاضر باشد دارایی را با قیمت بالاتر بخرد، افزایش می‌یابد. این فرآیند ادامه می‌یابد تا زمانی که تعداد “احمق‌ها” در بازار کاهش یابد و دیگر کسی برای خرید با قیمت‌های بالا وجود نداشته باشد، در این صورت حباب می‌ترکد و اصلاح قیمت‌ها آغاز می‌شود. گاهی این تئوری به نام «استراتژی احمق بزرگتر» نیز شناخته می‌شود، چرا که سرمایه‌گذاران براساس این باور وارد بازار می‌شوند که همیشه کسی پیدا می‌شود که دارایی را با قیمت بالاتری بخرد.

عوامل موثر در پیروی از تئوری احمق بزرگتر

تئوری احمق بزرگتر بیان می‌کند که در برخی مواقع افراد بدون توجه به ارزش واقعی یک دارایی، تنها به امید اینکه فردی دیگر (احمق بزرگتر) حاضر باشد آن‌را با قیمت بالاتر بخرد، اقدام به خرید می‌کنند. این رفتار ناشی از عوامل مختلفی است که درنهایت باعث شکل‌گیری حباب‌های قیمتی می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین عوامل موثر در پیروی از نظریه احمق بزرگتر پرداخته شده است:

تبلیغات رسانه‌ ای

یکی از عوامل عمده در پیروی از تئوری احمق بزرگتر، تبلیغات رسانه‌ای است. زمانی که رسانه‌ها چه در قالب اخبار، تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی یا حتی صحبت‌های افراد مشهور، توجه عموم مردم را به یک دارایی خاص جلب می‌کنند، افراد بسیاری برای سرمایه‌گذاری به آن دارایی هجوم می‌آورند. به‌عنوان مثال در بازار ارزهای دیجیتال، گاهی تنها با انتشار یک توییت از سوی یک شخصیت معروف، شاهد صعود ناگهانی قیمت‌ها هستید و این افراد جدید وارد بازار می‌شوند.

رفتار گله ‌ای

رفتار گله‌ای یکی دیگر از عواملی است که موجب نظریه احمق بزرگتر می‌شود. به عبارت دیگر افراد تنها به دلیل اینکه دیگران، اعم از اطرافیان یا مردم در فضای مجازی، وارد یک سرمایه‌گذاری خاص شده‌اند، خودشان هم تصمیم می‌گیرند وارد شوند. این تصمیم‌گیری بدون توجه به ارزش ذاتی دارایی و تنها به دلیل مشاهده افراد دیگر، می‌تواند منجر به حباب‌های قیمتی شود که درنهایت با ترکیدن حباب، ضررهای بزرگی به سرمایه‌گذاران وارد می‌شود.

احساس فومو (FOMO)

احساس فومو یا ترس از دست دادن فرصت، عامل دیگری است که باعث پیروی از نظریه احمق بزرگتر می‌شود. این احساس معمولا زمانی که قیمت یک دارایی به‌طور ناگهانی و غیرمنطقی افزایش می‌یابد، به وجود می‌آید. سرمایه‌گذاران با ترس از اینکه فرصت سرمایه‌گذاری را از دست بدهند، تصمیم به خرید هیجانی می‌گیرند. این تصمیمات بر پایه تحلیل‌های منطقی نیستند و بیشتر براساس احساسات و ترس از عقب ماندن از بازار شکل می‌گیرند.

نمونه‌ های نظریه احمق بزرگتر در طول تاریخ

در طول تاریخ می‌توان نمونه‌های مختلفی از نظریه احمق بزرگتر مشاهده کرد. این نمونه‌ها به شکل‌ها و مقیاس‌های متفاوتی در دوره‌های مختلف ظاهر شده‌اند، اما در همه آن‌ها یک ویژگی مشترک وجود دارد: ارزش‌گذاری غیرمنطقی براساس تصور سودآوری که جایگزین ارزش واقعی دارایی می‌شود. درنهایت این روند منجر به شکل‌گیری حباب‌های قیمتی می‌گردد که در پایان ترکیدن آن‌ها، زیان‌های فراوانی به سرمایه‌گذاران وارد می‌شود. در ادامه بر اساس اطلاعات سایت investopedia، به بررسی برخی از معروف‌ترین نمونه‌های این تئوری در تاریخ پرداخته شده است:

در این مورد بخوانید: ژورنال معاملاتی چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

جنون گل لاله (Tulip Mania)

یکی از نخستین و معروف‌ترین نمونه‌ها از تئوری احمق بزرگتر در تاریخ، جنون گل لاله در قرن 17 میلادی است. زمانی که گل‌های لاله برای اولین‌بار وارد بازارهای اروپای غربی شدند، با رنگ‌های جذاب و غیرقابل پیش‌بینی خود، توجه زیادی را جلب کردند. این گل به نمادی از مد تبدیل شد و تقاضا برای خرید پیاز گل لاله به حدی افزایش یافت و قیمت هر پیاز از درآمد سالانه یک کارگر ماهر نیز فراتر رفت. با این حال، زمانی که مشخص شد که قیمت‌ها بی‌اساس بوده و هیچ تناسبی با ارزش واقعی این گل‌ها نداشته‌اند، حباب ترکید و بسیاری از کسانی که در این بازار سرمایه‌گذاری کرده بودند، دارایی خود را از دست دادند.

حباب دات کام (Dot-Com Bubble)

در اواخر دهه 1990، با توجه به گمانه‌زنی‌های زیادی که درمورد پتانسیل رشد اینترنت به وجود آمد، بسیاری از شرکت‌های فناوری به‌ویژه شرکت‌هایی که نام دامنه “دات کام” را داشتند، با قیمت‌های غیرواقعی و بدون توجه به مدل کسب‌وکار و سودآوری، به شدت افزایش قیمت یافتند. در این دوران، افراد زیادی اقدام به سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوپا کردند، چرا که امیدوار بودند فردی دیگر با قیمت بالاتر سهام آن‌ها را خریداری کند. به همین ترتیب، نظریه احمق بزرگتر در این بازار نیز حاکم بود. اما زمانی که این حباب شکسته شد، بسیاری از شرکت‌ها به ورشکستگی رسیدند و سرمایه‌گذاران متضرر شدند.

حباب بازار مسکن (Housing Bubble)

یکی دیگر از نمونه‌های بارز احمق بزرگتر، حباب بازار مسکن در ایالات متحده در فاصله سال‌های 2006 تا 2008 بود. در این دوره بسیاری از مردم با وام‌های مسکن با نرخ بهره بالا به سرمایه‌گذاری در بازار املاک و مستغلات روی آوردند. افراد تصور می‌کردند که ارزش مسکن به‌طور مداوم افزایش خواهد یافت و همیشه فردی دیگر با قیمت بالاتری آن‌ها را خریداری خواهد کرد؛ اما با شکسته شدن این حباب، قیمت مسکن به شدت کاهش یافت و در بسیاری از موارد، بدهی وام‌هایی که سرمایه‌گذاران گرفته بودند، از ارزش واقعی ملک خریداری‌شده بیشتر شد. این سقوط قیمتی منجر به زیان‌های عظیم برای سرمایه‌گذاران و بحران اقتصادی در بازار مسکن شد.

این نمونه‌ها نشان‌دهنده چگونگی عملکرد تئوری احمق بزرگتر در تاریخ اقتصادی هستند. در هریک از این مواقع، ارزش‌گذاری غیرمنطقی و اعتماد به این که همیشه فردی حاضر به خرید دارایی با قیمت بالاتر خواهد بود، باعث شکل‌گیری حباب‌های قیمتی شد که نهایتا با ترکیدن آن‌ها، سرمایه‌گذاران متضرر شدند.

مزایا و معایب نظریه احمق بزرگتر

در بازارهای مالی یکی از مهم‌ترین توصیه‌ها به سرمایه‌گذاران این است که تنها به دنبال پیروی از دیگران نباشند و قبل از هر تصمیم‌گیری، تحقیقات لازم را انجام بدهند. نظریه احمق بزرگتر نیز مانند هر تئوری دیگری در بازارهای مالی، نقاط قوت و ضعفی دارد که هر سرمایه‌گذار باید از آن‌ها آگاه باشد. از مزایای تئوری احمق بزرگتر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

فرصت‌ های کسب سود در کوتاه ‌مدت

در بازارهای نوسانی و زمانی که حباب‌های اقتصادی شکل می‌گیرند، این تئوری می‌تواند فرصت‌های خوبی برای کسب سود در بازه زمانی کوتاه فراهم کند. در ابتدا هنگامی که حباب قیمتی در حال شکل‌گیری است، پتانسیل سود بیشتر می‌شود. سرمایه‌گذاران می‌توانند از این روند سود ببرند، اما باید توجه داشته باشند که ورود دیرهنگام به این بازارها، می‌تواند با ریسک بالایی همراه باشد.

استفاده از پویایی و حرکت بازار

زمانی که بازار درحال‌رشد است و قیمت‌ها به‌طور مداوم درحال افزایش‌اند، سرمایه‌گذار می‌تواند از جو خوش‌بینی موجود بهره‌برداری کند و در روند صعودی سود کسب نماید. با این حال، موفقیت در این استراتژی بستگی به توانایی در تشخیص احساسات بازار و انتخاب زمان مناسب برای خروج از بازار دارد تا قبل از ترکیدن حباب، ضرر نکرده باشد.

در این مورد بخوانید: معرفی انواع سرمایه گذاری در ارز دیجیتال؛ راهنمایی جامع برای مبتدیان

سهولت در اتخاذ تصمیم

یکی از جذابیت‌های نظریه احمق بزرگتر این است که سرمایه‌گذار تنها بر اساس احساسات و روندهای موجود در بازار تصمیم می‌گیرد و نیازی به تحلیل‌های عمیق یا تحقیق گسترده ندارد. این ویژگی می‌تواند برای کسانی که به دنبال سرعت و سادگی در تصمیم‌گیری هستند، جالب باشد؛ اما این سادگی و انعطاف‌پذیری می‌تواند مخاطرات قابل‌توجهی نیز به همراه داشته باشد.

از معایب تئوری احمق بزرگتر نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ریسک بالا در نظریه احمق بزرگتر

بنیان اصلی نظریه احمق بزرگتر بر این فرض استوار است که همیشه فردی وجود دارد که حاضر به پرداخت قیمت بالاتر از ارزش واقعی دارایی باشد. این فرض باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران با امید به پیدا کردن “احمق بزرگتر”، ریسک‌های بسیار بالایی را بپذیرند. بنابراین، این نوع استراتژی در بلندمدت به شدت پرخطر است.

عدم پایداری در بلند مدت

این تئوری فقط زمانی کارایی دارد که افرادی که بدون توجه به ارزش واقعی دارایی‌ها قادر به خرید آن‌ها با قیمت‌های بالاتر باشند، به‌طور مداوم وارد بازار شوند؛ اما زمانی که قیمت‌ها به اوج خود می‌رسند و روند نزولی شروع می‌شود، سرمایه‌گذاران متأخر با ضررهای سنگین روبه‌رو می‌گردند. بنابراین، تئوری احمق بزرگتر به هیچ‌وجه یک استراتژی پایدار برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت به حساب نمی‌آید.

در این مورد بخوانید: بهترین سرمایه گذاری در ایران: راهنمای جامع انتخاب بهترین بازار برای سرمایه گذاری

پیامدهای منفی برای ثبات بازار و از بین بردن اعتماد سرمایه ‌گذاران

یکی از بزرگ‌ترین معایب نظریه احمق بزرگتر، تأثیرات منفی آن بر ثبات بازار است. تصمیمات هیجانی و رفتار گله‌ای سرمایه‌گذاران باعث می‌شود که حباب‌های قیمتی شکل بگیرند که درنهایت منجر به نوسانات شدید و بی‌ثباتی مالی در بازار می‌شود. علاوه‌بر این، با ترکیدن حباب‌ها، بسیاری از سرمایه‌گذاران متضرر خواهند شد و اعتماد آن‌ها به بازارهای مالی کاهش می‌یابد. این امر می‌تواند در درازمدت باعث کاهش تعداد افرادی شود که تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار دارند.

ارزهای دیجیتال و تئوری احمق بزرگتر

با نگاهی به بازار ارزهای دیجیتال، می‌توان تئوری احمق بزرگتر را در این عرصه نیز مشاهده کرد. این موضوع را از دو دیدگاه مختلف می‌توان مورد بررسی قرار داد. برخی منتقدان معتقدند که ارزهای دیجیتال به‌عنوان دارایی‌های غیرمولد، تنها بر اساس سرمایه‌گذاری دیگران ارزش پیدا می‌کنند. در این حالت، افزایش قیمت ارزهای دیجیتال به‌ هیچ‌وجه متکی بر ارزش‌های بنیادی آن‌ها نیست؛ بلکه تنها امید به کسب سود از فروش در قیمت بالاتر باعث ادامه‌ این روند می‌شود. به همین دلیل است که برخی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران جهان، مانند بیل گیتس و وارن بافت، عقیده دارند که ارزهای دیجیتال درواقع نمادی از نظریه احمق بزرگتر هستند.

بیل گیتس در این رابطه می‌گوید: «فکر می‌کنم ارزهای دیجیتال و توکن‌های بی‌همتا (NFT) نمونه بارزی از تئوری احمق بزرگتر هستند.»

وارن بافت نیز با دیدگاهی مشابه بیان می‌کند: «ارزهای دیجیتال اساسا هیچ ارزشی ندارند، تنها کاربرد رمزارزها این است که آن‌ها را بخرید و به دیگران بفروشید.» او در ادامه توضیح می‌دهد: «مردم ارزهای دیجیتال را می‌خرند، زیرا معتقدند می‌توانند آن‌ها را با قیمت بالاتری به دیگران بفروشند.»

این دیدگاه نشان‌دهنده‌ نگرش کسانی است که معتقدند رشد قیمت ارزهای دیجیتال بیشتر به دلیل رفتارهای سفته‌بازی و تکرار الگوی نظریه احمق بزرگتر است؛ یعنی افراد امیدوارند که همیشه فردی “بزرگتر” وجود داشته و حاضر باشد این ارزها را به قیمت بالاتری خریداری کند.

با این حال گروه دیگری است که دیدگاه متفاوتی دارند. آن‌ها اعتقاد دارند که ارزهای دیجیتال، به‌ویژه بیت کوین، هدف‌هایی فراتر از سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت دارند. این گروه می‌گویند که بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال در برابر تورم، به‌عنوان روشی برای ذخیره ارزش و انجام پرداخت‌های بین‌المللی مطرح هستند.

در این نگاه، ارزهای دیجیتال نه‌تنها ابزاری برای سرمایه‌گذاری بلکه یک راه‌حل برای مشکلات مالی در کشورهای مختلف به شمار می‌روند. این گروه معتقدند که ارزهای دیجیتال نیازی به وابستگی به تئوری احمق بزرگتر ندارند و در آینده به یک کالای با ارزش تبدیل خواهند شد.

چگونه در دنیای ارزهای دیجیتال از تبدیل شدن به احمق بزرگتر جلوگیری کنیم؟

ممکن است به دلایلی تصمیم بگیرید که از نظریه احمق بزرگتر پیروی کرده و یک ارز دیجیتال را خریداری کنید که قیمت آن از ارزش واقعی آن بالاتر است. این تصمیم کاملا شخصی بوده، اما باید بدانید که ترکیدن حباب قیمت غیرقابل پیش‌بینی است و امکان دارد با ضررهای سنگینی مواجه شوید. بنابراین برای کاهش ریسک دارایی‌های خود و جلوگیری از تبدیل شدن به احمق بزرگتر، توصیه‌های زیر را درنظر داشته باشید:

• تنوع بخشی به پورتفولیو: اگر با رشد سریع یک دارایی خاص وسوسه می‌شوید که تمام سرمایه خود را بر روی آن قرار بدهید، باید به یاد داشته باشید که «تمام تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید». درست است که با بزرگتر شدن حباب سود شما هم افزایش می‌یابد، اما اگر قیمت پیش از خروج شما اصلاح شود، ممکن است ضررهای سنگینی متحمل شوید.
• تحلیل فاندامنتال: تحلیل‌های فاندامنتال یکی از اجزای اساسی هر سرمایه‌گذاری هوشمندانه در بازارهای مالی هستند. با استفاده از تحلیل فاندامنتال می‌توانید عوامل اقتصادی، مالی و دیگر شاخص‌های مرتبط با یک دارایی را بررسی کرده و ارزش واقعی آن‌را تخمین بزنید. این تحلیل‌ها به شما کمک می‌کنند که تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید و ریسک‌های مرتبط با تئوری احمق بزرگتر را به حداقل برسانید.
• تعیین حد ضرر: استفاده از استراتژی حد ضرر یا استاپ لاس (Stop Loss) به شما کمک می‌کند تا یک پوزیشن را در قیمت از پیش تعیین شده ببندید. این سفارش به شما این امکان را می‌دهد که از ضررهای بزرگ جلوگیری کنید و جلوی کاهش بیش از حد قیمت را بگیرید.
• اندازه ‌گیری پوزیشن معاملاتی: پیش از هر سرمایه‌گذاری، باید میزان سرمایه و تحمل ریسک خود را مشخص کنید. طبق قانون ۲ درصد، هیچ‌گاه نباید بیش از ۲ درصد از سرمایه خود را در یک معامله به خطر بیندازید. اینکار به شما کمک می‌کند که ریسک‌های مرتبط با نظریه احمق بزرگتر را کنترل کرده و از خسارات زیاد جلوگیری کنید.
• رویکرد سرمایه ‌گذاری بلند مدت: اتخاذ یک رویکرد بلندمدت به شما کمک می‌کند تا از آسیب‌های احتمالی ناشی از استراتژی‌های مبتنی بر تئوری احمق بزرگتر دوری کنید. به‌جای تمرکز بر سود سریع، می‌توانید برروی دارایی‌های باکیفیتی سرمایه‌گذاری کنید که در طول زمان رشد خوبی خواهند داشت. این رویکرد به شما این امکان را می‌دهد که در بلندمدت ثروت بسازید و از نوسانات کوتاه‌مدت بازار مصون بمانید.

در این مورد بخوانید: استراتژی متوسط هزینه دلاری + مزایا و معایب استراتژی dca

خلاصه تئوری احمق بزرگتر با اینوکس

در نهایت برای رسیدن به موفقیت در بازارهای مالی، باید از محدودیت‌های نظریه احمق بزرگتر دوری کنید. هر تصمیمی که به‌ دنبال دنبال‌کردن روندهای کوتاه‌مدت و پرخطر باشد، ممکن است شما را در معرض ضررهای بزرگ قرار بدهد. داشتن آگاهی، برنامه‌ریزی دقیق و رعایت استراتژی‌های منطقی می‌تواند به شما کمک کند تا در مسیر درست قرار بگیرید.

پیشرفت در دنیای پیچیده‌ مالی به معنای پرهیز از تئوری احمق بزرگتر است. اگر شما بتوانید به‌جای تلاش برای کسب سود سریع، روی رویکردهای بلندمدت و آگاهانه سرمایه‌گذاری تمرکز کنید، می‌توانید از فرصت‌ها استفاده کرده و در عین حال از آسیب‌های احتمالی جلوگیری نمایید. برای کسب اطلاعات بیشتر و تخصصی در زمینه‌ مدیریت محتوا و سرمایه‌گذاری، بلاگ اینوکس را دنبال کنید.

سوالات متداول