سرمایه گذاری خطرپذیر چیست؟ معرفی انواع سرمایه گذاری خطرپذیر

در دنیای کسب و کارهای نوپا، تامین مالی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که استارتاپ‌ها با آن روبرو هستند. آمارها نشان می‌دهد که هر سال حدود 50 میلیون استارتاپ در سراسر جهان تاسیس می‌شوند، اما تنها 10 درصد از آن‌ها پس از یک سال همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و نزدیک به 90 درصد، در نهایت با شکست مواجه می‌شوند.

یکی از دلایل اصلی این شکست‌ها، مشکلات مربوط به جریان نقدینگی است. طبق آمار، 82 درصد از کسب و کارهایی که شکست می‌خورند به دلیل مسائل مالی (چه به دلیل مصرف سریع منابع مالی و چه به خاطر ناتوانی در تامین سرمایه کافی در مراحل اولیه) است.

در این میان، سرمایه گذاری خطرپذیر (Venture Capital) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین روش‌های تامین مالی استارتاپ‌ها شناخته می‌شود. در این مقاله از اینوکس، قصد داریم نگاهی جامع به سرمایه گذاری خطرپذیر، انواع سرمایه گذاری خطرپذیر و فرایند سرمایه گذاری خطرپذیر داشته باشیم.

سرمایه گذاری خطرپذیر چیست؟

در این مورد بخوانید: آموزش صفر تا صد سرمایه گذاری در ارز دیجیتال + بهترین استراتژی سرمایه گذاری

سرمایه گذاری خطرپذیر (VC) یا سرمایه گذاری جسورانه نوعی سرمایه‌گذاری خصوصی است که به منظور تامین مالی شرکت‌های نوپا و کسب و کارهای کوچک با پتانسیل رشد بالا انجام می‌شود. این نوع سرمایه‌گذاری معمولاً از طریق سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، بانک‌های سرمایه‌گذاری و موسسات مالی صورت می‌گیرد و علاوه بر تامین مالی، می‌تواند شامل ارائه تخصص فنی یا تجربه مدیریتی نیز باشد.

در این مدل سرمایه‌گذاری، استارتاپ‌ها بخش قابل توجهی از سهام خود را در ازای دریافت سرمایه یا سایر مزایا مانند منتورشیپ و دسترسی به شبکه ارتباطی به سرمایه‌گذار یا گروهی از سرمایه‌گذاران واگذار می‌کنند. برخلاف وام‌های بانکی، در سرمایه گذاری خطرپذیر نیازی به بازپرداخت ماهانه نیست، اما در عوض استارتاپ باید بخشی از کنترل و مدیریت خلاقانه شرکت را به سرمایه‌گذاران واگذار کند.

تاریخچه سرمایه گذاری خطرپذیر به شکل مدرن آن به سال 1946 برمی‌گردد، زمانی که جورج دوریو، استاد دانشکده کسب و کار هاروارد که به «پدر سرمایه گذاری خطرپذیر» معروف است، شرکت American Research and Development Corporation را تاسیس کرد. او موفق شد صندوقی به ارزش 3.58 میلیون دلار برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که قصد تجاری‌سازی فناوری‌های توسعه‌یافته در جنگ جهانی دوم را داشتند، راه‌اندازی کند.

اولین سرمایه‌گذاری این شرکت روی استارتاپی بود که می‌خواست از تکنولوژی اشعه ایکس برای درمان سرطان استفاده کند. سرمایه‌گذاری 200,000 دلاری دوریو زمانی که این شرکت در سال 1955 وارد بورس شد، به 1.8 میلیون دلار افزایش یافت. این موفقیت چشمگیر، الگویی برای آینده صنعت سرمایه گذاری خطرپذیر شد.

با گذر زمان، سرمایه گذاری خطرپذیر به‌ویژه با رشد شرکت‌های تکنولوژی در سیلیکون ولی گره خورد. تا سال 1992، حدود 48 درصد از کل سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر در شرکت‌های ساحل غربی آمریکا متمرکز شده بود، در حالی که صنایع ساحل شرقی تنها 20 درصد از این سرمایه‌گذاری‌ها را جذب می‌کردند. این روند همچنان ادامه دارد و تا سال 2022، شرکت‌های ساحل غربی بیش از 37 درصد از کل معاملات را به خود اختصاص دادند.

نمونه‌های موفق سرمایه گذاری خطرپذیر در تاریخ فناوری بسیار چشمگیر بوده‌اند. برای مثال، اپل در سال 1978 مبلغ 250,000 دلار از Sequoia Capital و Arthur Rock دریافت کرد که به توسعه اولین کامپیوتر شخصی برای بازار عمومی، یعنی Apple II کمک کرد. گوگل نیز در سال 1998 ابتدا 100,000 دلار از یک سرمایه‌گذار فرشته به نام Andy Bechtolsheim دریافت کرد و کمی بعد، Sequoia Capital و Kleiner Perkins مجموعاً 25 میلیون دلار در این شرکت سرمایه‌گذاری کردند که به توسعه تکنولوژی موتور جستجوی گوگل کمک شایانی کرد.

امروزه سرمایه گذاری خطرپذیر به صنعتی بالغ تبدیل شده که شامل انواع مختلفی از بازیگران و سرمایه‌گذارانی است که در مراحل مختلف تکامل یک استارتاپ سرمایه‌گذاری می‌کنند. در سال 2023، شرکت‌های تحت حمایت سرمایه‌گذاران خطرپذیر در سطح جهانی موفق به جذب 285 میلیارد دلار سرمایه شدند که نشان‌دهنده اهمیت و مقیاس این صنعت است.

انواع سرمایه گذاری خطرپذیر

در این مورد بخوانید: معرفی انواع سرمایه گذاری در ارز دیجیتال؛ راهنمایی جامع برای مبتدیان

انواع سرمایه گذاری خطرپذیر بسته به مرحله رشد استارتاپ به چند دسته اصلی تقسیم می‌شود که در ادامه و بر اساس اطلاعات سایت investopedia، آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

سرمایه‌گذاری پیش‌بذری (Pre-Seed Funding)

در مرحله پیش‌بذری که ابتدایی‌ترین مرحله توسعه کسب و کار است، استارتاپ هنوز در حال شکل‌دهی به ایده اولیه و تدوین طرح کسب و کار خود است. در این مرحله، بنیانگذاران معمولاً به دنبال تبدیل یک ایده به یک طرح تجاری مشخص هستند. تامین مالی در این مرحله اغلب از طریق بوت‌استرپینگ (استفاده از منابع شخصی) یا سرمایه‌گذاری خانواده و دوستان صورت می‌گیرد.

با این حال، برخی از استارتاپ‌های امیدبخش که ایده‌های نوآورانه و برهم‌زننده (Disruptive) دارند، می‌توانند توجه سرمایه‌گذاران خطرپذیر را حتی در این مرحله اولیه جلب کنند. این استارتاپ‌ها معمولاً وارد شتاب‌دهنده‌های کسب و کار می‌شوند تا علاوه بر تامین مالی اولیه، از منتورشیپ و راهنمایی‌های تخصصی نیز بهره‌مند شوند.

سرمایه‌گذاری بذری (Seed Funding)

در مرحله بذری، استارتاپ محصول یا خدمت خود را برای ورود به بازار آماده کرده است، اما برای شروع فعالیت‌های تجاری و رسیدن به نقطه سودآوری نیاز به سرمایه دارد. این مرحله برای جذب سرمایه خطرپذیر بسیار مناسب است، زیرا استارتاپ می‌تواند بدون فشار بازپرداخت در موعد مقرر، سرمایه مورد نیاز خود را تامین کند.

سرمایه‌گذاری بذری معمولاً صرف موارد زیر می‌شود:

• توسعه نهایی محصول یا خدمت
• استخدام تیم اصلی
• تحقیقات بازار و بازاریابی اولیه
• راه‌اندازی عملیات تجاری

سرمایه‌گذاری مرحله اولیه (Early-Stage Funding)

زمانی که یک استارتاپ شروع به فروش محصول یا خدمت خود کرده و با استقبال بازار مواجه شده است، می‌تواند به دنبال سرمایه‌گذاری مرحله اولیه باشد. این مرحله معمولاً شامل چند دور سرمایه‌گذاری است که به‌صورت سری A، سری B و… نام‌گذاری می‌شوند.

در این مرحله، استارتاپ رشد قابل اندازه‌گیری را نشان می‌دهد که آن را برای سرمایه‌گذاران خطرپذیر جذاب‌تر می‌کند. هدف از جذب سرمایه در این مرحله معمولاً گسترش عملیات و افزایش فروش است. استارتاپ می‌تواند از این سرمایه برای موارد زیر استفاده کند:

• توسعه محصول
• گسترش تیم
• ورود به بازارهای جدید
• بهبود زیرساخت‌های فنی و عملیاتی

در این مورد بخوانید: تامین مالی جمعی: انقلابی در دنیای سرمایه گذاری و تامین منابع مالی

سرمایه‌گذاری مرحله رشد (Growth Stage Funding)

در این مرحله، استارتاپ به یک کسب و کار تثبیت‌شده تبدیل گردیده و به دنبال سرمایه برای رشد سریع‌تر است. سرمایه‌گذاری مرحله رشد معمولاً شامل سری‌های C و بعد از آن می‌شود و هدف آن عبارتند از:

• گسترش بین‌المللی
• توسعه محصولات جدید
• خرید شرکت‌های رقیب یا مکمل
• آماده‌سازی برای عرضه عمومی سهام (IPO)

نکته مهم این است که در هر مرحله از سرمایه گذاری خطرپذیر، انتظارات سرمایه‌گذاران و میزان ریسک‌پذیری آن‌ها متفاوت است. همچنین، میزان سهامی که استارتاپ باید واگذار کند و ارزش‌گذاری شرکت نیز در هر مرحله تغییر می‌کند.

فرایند سرمایه گذاری خطرپذیر

جذب سرمایه خطرپذیر فرآیندی زمان‌بر است که معمولاً بین 3 تا 9 ماه از اولین تماس تا دریافت سرمایه طول می‌کشد. این زمان طولانی به این دلیل است که سرمایه‌گذاران خطرپذیر به دنبال مشارکت بلندمدت هستند و نیاز دارند استارتاپ را به دقت ارزیابی کنند. در ادامه، مراحل اصلی این فرآیند را بررسی می‌کنیم.

تماس اولیه و ملاقات

ارتباط اولیه می‌تواند از طرف استارتاپ یا شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر آغاز شود. استارتاپ‌ها معمولاً از یکی از این روش‌ها برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند:

• ارسال ایمیل معرفی (cold email)
• شرکت در رویدادهای صنعتی و شبکه‌سازی
• معرفی از طریق شبکه ارتباطی مشترک

نکته مهم در این مرحله، تحقیق دقیق درباره سرمایه‌گذار و تطابق آن با نیازها و اهداف استارتاپ است. سرمایه‌گذاران خطرپذیر معمولاً در صنایع خاصی تخصص دارند و شناخت این تخصص‌ها می‌تواند شانس موفقیت را افزایش دهد.

در این مورد بخوانید: بهترین سرمایه گذاری در ایران: راهنمای جامع انتخاب بهترین بازار برای سرمایه گذاری

ارائه طرح کسب و کار

پس از ایجاد علاقه اولیه، استارتاپ باید طرح کسب و کار (Business Plan) و پیچ‌دک (Pitch Deck) خود را ارائه دهد. این اسناد باید شامل اطلاعات دقیق و جامعی باشند از جمله:

• ایده اصلی کسب و کار
• تحلیل رقبا و بازار
• مشتریان هدف
• مدل درآمدی
• برنامه‌های بلندمدت
• میزان سرمایه مورد نیاز و نحوه هزینه‌کرد آن

بررسی‌های دقیق (Due Diligence)

پس از علاقه‌مندی سرمایه‌گذار به طرح کسب و کار، مرحله بررسی‌های دقیق آغاز می‌شود. در این مرحله، سرمایه‌گذار تمام جنبه‌های کسب و کار را مورد بررسی قرار می‌دهد، از جمله:

• تیم مدیریتی و توانمندی‌های آن‌ها
• محصول یا خدمت و مزیت رقابتی آن
• وضعیت مالی و پیش‌بینی‌های درآمدی
• بازار و رقبا
• ریسک‌های احتمالی

همزمان، استارتاپ نیز باید تحقیقات خود را درباره سرمایه‌گذار انجام دهد. بررسی سابقه سرمایه‌گذاری‌های قبلی، موفقیت‌ها و شکست‌ها و نحوه تعامل با سایر استارتاپ‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار بنیانگذاران قرار دهد.

مذاکره و سرمایه‌گذاری

پس از تکمیل بررسی‌ها، طرفین وارد مرحله مذاکره می‌شوند. در این مرحله، موارد زیر مورد بحث و توافق قرار می‌گیرد:

• میزان سرمایه‌گذاری
• درصد سهام واگذار شده
• شرایط و محدودیت‌های همکاری
• نحوه مشارکت سرمایه‌گذار در مدیریت
• استراتژی خروج

پس از توافق، قرارداد نهایی تنظیم و امضا می‌شود. سرمایه‌گذاری می‌تواند به‌صورت یکجا یا در چند مرحله انجام شود. معمولاً قراردادهای سرمایه گذاری خطرپذیر برای دوره‌های 10 ساله یا بیشتر تنظیم می‌شوند.

مدیریت و خروج

پس از سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذار خطرپذیر معمولاً نقش فعالی در شرکت ایفا می‌کند. این مشارکت می‌تواند شامل این موارد باشد:

• عضویت در هیئت مدیره
• مشاوره استراتژیک
• کمک در جذب نیروی متخصص
• معرفی به مشتریان و شرکای تجاری بالقوه

در نهایت، سرمایه‌گذار از طریق یکی از این روش‌ها از شرکت خارج می‌شود:

• عرضه عمومی سهام (IPO)
• فروش سهام به سرمایه‌گذار دیگر
• ادغام یا خرید توسط شرکت دیگر
• بازخرید سهام توسط خود شرکت

مزایای سرمایه گذاری خطرپذیر

در این مورد بخوانید: مدیریت سرمایه غیرفعال: راهکاری هوشمندانه برای رشد پایدار سرمایه

سرمایه گذاری خطرپذیر مزایای زیادی برای استارتاپ‌ها به همراه دارد که فراتر از تامین مالی صرف است. این مزایا می‌تواند به رشد سریع‌تر و موفقیت پایدار کسب و کار کمک کند. در ادامه به بررسی این مزایا می‌پردازیم.

تامین مالی بدون نیاز به بازپرداخت

یکی از مهم‌ترین مزایای سرمایه گذاری خطرپذیر برای بنیانگذاران استارتاپ‌ها، دریافت سرمایه بدون تعهد به بازپرداخت ماهانه است. برخلاف وام‌های بانکی که نیاز به بازپرداخت در موعد مقرر دارند، در سرمایه گذاری خطرپذیر، بازگشت سرمایه از طریق سهام و رشد ارزش شرکت انجام می‌شود.

این ویژگی به خصوص برای استارتاپ‌هایی که هنوز به درآمد پایدار نرسیده‌اند بسیار ارزشمند است. حتی اگر استارتاپ در رسیدن به اهداف فروش خود موفق نباشد، فشار بازپرداخت وام روی بنیانگذاران نخواهد بود. سرمایه‌گذار خطرپذیر این ریسک را از ابتدا پذیرفته و استراتژی خروج خود را بر اساس آن طراحی کرده است.

دسترسی به شبکه و منتورشیپ

فراتر از تامین مالی، سرمایه‌گذاران خطرپذیر معمولاً شبکه گسترده‌ای از متخصصان، مشاوران و شرکای تجاری را در اختیار استارتاپ قرار می‌دهند. این شبکه می‌تواند برای یافتن مشتریان جدید، استخدام نیروهای متخصص، برقراری ارتباط با تامین‌کنندگان و دسترسی به فناوری‌های جدید بسیار ارزشمند باشد.

علاوه بر این، بسیاری از سرمایه‌گذاران خطرپذیر تجربه زیادی در توسعه کسب و کارها دارند و می‌توانند به‌عنوان منتور، راهنمایی‌های ارزشمندی در زمینه‌های مختلف از جمله استراتژی، عملیات، مدیریت مالی و توسعه محصول ارائه دهند.

عدم نیاز به دارایی اولیه

برخلاف روش‌های سنتی تامین مالی مانند وام‌های بانکی که نیاز به وثیقه و دارایی قابل توجهی دارند، سرمایه گذاری خطرپذیر بر پایه پتانسیل رشد و نوآوری استارتاپ انجام می‌شود. این ویژگی به خصوص برای استارتاپ‌های نوپا که هنوز دارایی خاصی ندارند، بسیار مهم است.

سرمایه‌گذاران خطرپذیر به جای تمرکز بر دارایی‌های فعلی، به عواملی مانند موارد زیر توجه می‌کنند:

• کیفیت تیم بنیانگذار
• نوآوری در محصول یا خدمت
• اندازه بازار هدف
• پتانسیل رشد

اعتبار و مشروعیت

جذب سرمایه از یک شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر معتبر می‌تواند اعتبار زیادی برای استارتاپ به همراه داشته باشد. این اعتبار می‌تواند در موارد زیر مفید باشد:

• جذب مشتریان جدید
• استخدام نیروهای با استعداد
• جذب سرمایه‌گذاران بیشتر در دورهای بعدی
• مذاکره با تامین‌کنندگان و شرکای تجاری

در این مورد بخوانید: صندوق قابل معامله چیست؟ + معرفی بهترین ETF ها

خلاصه سرمایه گذاری خطرپذیر چیست با اینوکس

در این مقاله از اینوکس به سوال سرمایه گذاری خطرپذیر چیست پاسخ دادیم. سرمایه گذاری خطرپذیر یکی از مهم‌ترین روش‌های تامین مالی برای استارتاپ‌ها است که علاوه بر تامین منابع مالی مورد نیاز، مزایای دیگری مانند دسترسی به شبکه ارتباطی گسترده، منتورشیپ و اعتبار را نیز به همراه دارد. این نوع سرمایه‌گذاری به خصوص برای استارتاپ‌هایی که به دنبال رشد سریع هستند و امکان استفاده از روش‌های سنتی تامین مالی مانند وام بانکی را ندارند، می‌تواند بسیار راهگشا باشد.

با این حال، جذب سرمایه خطرپذیر چالش‌ها و معایبی نیز دارد. واگذاری بخش قابل توجهی از سهام، از دست دادن بخشی از کنترل شرکت و فشار برای رشد سریع از جمله مواردی هستند که بنیانگذاران باید پیش از اقدام به جذب سرمایه خطرپذیر به دقت آن‌ها را بررسی کنند. همچنین، فرآیند جذب این نوع سرمایه می‌تواند طولانی و پیچیده باشد و نیاز به آماده‌سازی دقیق و حرفه‌ای دارد.

سوالات متداول

ریسک سرمایه‌گذاریت رو کم کن!

ایمیلت رو وارد کن تا از آخرین اخبار و پیش‌بینی آینده ارزهای دیجیتال با خبر شی

اشتراک

شما با موفقیت مشترک شده‌اید!