ارز فیات چیست و چه تفاوتی با ارز دیجیتال دارد؟
ارز فیات، پول‌های تحت کنترل دولت مانند دلار آمریکا و سایر ارزهای ملی است. ارزش پول فیات بر اساس تصمیمات بانک‌های مرکزی اتخاذ می‌شود. با این حال، برخی افراد از اصطلاح ارز فیات برای توصیف هر پولی که توسط دولت صادر می‌شود و جنبه قانونی دارد، استفاده می‌کنند.
امروزه، اصطلاح ارز فیات معمولاً به عنوان روشی برای متمایز کردن پول معمولی از ارز دیجیتال به کار گرفته می‌شود. ارز دیجیتال نوعی پول دیجیتالی است که بدون دخالت بانک مرکزی مبادله می‌شود. در این مقاله از اینوکس به طور کامل در مورد ارز فیات چیست صحبت می‌کنیم.
ارز فیات چیست؟
ارز فیات نوعی پول است که توسط دولت ایجاد می‌شود و پشتوانه آن کالای فیزیکی مانند نقره یا طلا نیست. امروزه رایج‌ترین ارزهای مورد استفاده در جهان، دلار آمریکا و یورو هستند. وقتی کشوری از ارز فیات به عنوان ذخیره اصلی ارزش و وسیله مبادله استفاده می‌کند، دولت آن کشور معمولاً مسئول ایجاد پول و همچنین تنظیم عرضه آن است.
در ایالات متحده، یک بانک مرکزی به نام فدرال رزرو که قدرتمندترین نهاد مالی در دنیا است، تصمیماتی اتخاذ می‌کند که اساساً عرضه کل دلار در گردش در اقتصاد آمریکا را افزایش یا کاهش می‌دهد. در ایران نیز «بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» مسئول تمامی امور مربوط به پول داخلی است.
ارزش پول فیات از کجا می‌آید؟
دلار برای سال‌های متمادی توسط دارایی‌های ارزشمندی مانند طلا و نقره پشتیبانی می‌شد. ایالات متحده از استاندارد طلا برای معاملات داخلی در دهه 1930 خارج شد و در سال 1971 به مبادلات بین المللی با استاندارد طلا پایان داد.
امروزه، فدرال رزرو در ایالات متحده ملزم به نگهداری وثیقه معادل ارزش دلار در گردش است و این کار را با استفاده از بدهی‌های صادر شده توسط دولت انجام می‌دهد. پس دلار به دو دلیل زیر ارزش دارد:
1- دولت ایالات متحده می‌گوید که ارزش دارد.
2- سرمایه‌گذاران و وام‌دهندگان در سراسر جهان معتقدند که دولت ایالات متحده بدهی‌های خود را بازپرداخت خواهد کرد.
از آنجایی که دولت ایالات متحده هم در داخل و هم در سطح بین المللی به عنوان یک نهاد معتبر شناخته می‌شود، ارزی که صادر می‌کند هم ارزشمند تلقی می‌شود.
در داخل کشور، دلارهای آمریکا ارزش دارند، زیرا شهروندان به آنها وابسته هستند. افراد به دلار آمریکا حقوق می‌گیرند، پول را به دلار آمریکا خرج می‌کنند، پرداخت کالاها و خدمات را با دلار آمریکا انجام می‌دهند و حتی مهمتر از همه، مالیات را به دلار آمریکا به دولت فدرال می‌پردازند.
ایالات متحده همچنین یک قدرت بزرگ اقتصادی در جهان است و بسیاری از دولت‌های خارجی دلارهای آمریکا را در ذخایر بین المللی خود نگهداری می‌کنند. همه اینها به حفظ ارزش دلار در سطح بین المللی کمک می‌کنند.
ارز فیات چگونه ایجاد می‌شود؟
پول فیات را به روش‌های مختلفی می‌توان ایجاد کرد. حدود 10 درصد از کل عرضه پول در ایالات متحده به شکل فیزیکی به صورت اسکناس و سکه وجود دارد. اسکناس‌ها توسط دفتر حکاکی و چاپ وزارت خزانه‌داری چاپ می‌شوند، در حالی که سکه‌ها توسط ضرابخانه ایالات متحده ایجاد خواهند شد. هر دوی اینها آژانس‌های دولتی هستند که با دستور فدرال رزرو، پول فیزیکی را در مقادیر مشخص تولید می‌کنند.
بیشتر عرضه پول کشور در عصر مدرن فقط به صورت الکترونیکی وجود دارد. به این معنا پول دیجیتالی بین کارت‌های اعتباری، چک بانکی، ذخایر بانکی و مواردی از این قبیل جابه‌جا می‌شود. فدرال رزرو برای ایجاد ارز فیات، اوراق خزانه داری را از بانک‌ها خریداری می‌کند؛ به عبارت دیگر، پول را با اوراق قرضه معامله می‌کند.
وقتی کارشناسان درباره «چاپ پول» توسط فدرال رزرو صحبت می‌کنند، در کل منظورشان پولی است که فدرال رزرو برای اوراق خزانه خرج می‌کند. این پول وارد اقتصاد می‌شود و کل عرضه پول در گردش را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، هنگامی که فدرال رزرو می‌خواهد عرضه پول را کاهش دهد، اوراق بهادار خزانه داری را می‌فروشد و درآمدهای نقدی را به ترازنامه خود اضافه کرده و آنها را از گردش خارج می‌کند.
محدودیت‌های پول فیات چیست؟
پول فیات مجموعه‌ای از ابزارها را در اختیار سیاست گذاران مالی قرار می‌دهد تا آنها بتوانند از این ابزارها برای تنظیم عرضه پول استفاده کنند که متناسب با نیازهای اقتصاد کشور است. به عنوان مثال، سیاست گذاران می‌توانند پول را برای تحریک تقاضا در زمان رشد آهسته اقتصاد به بازار تزریق کنند. ارز فیات به بانک مرکزی یک کشور این امکان را می‌دهد که به راحتی عرضه پول را در پاسخ به مسائلی مانند رکود تنظیم کند. علاوه بر این، از آنجایی که پول فیات به یک کالا وابسته نیست، ارزش آن همراه با ارزش یک کالا تغییر نمی‌کند.
ارز فیات جنبه‌های منفی نیز دارد! به عنوان مثال، اگر بانک مرکزی که حجم پول یک کشور را مدیریت می‌کند، مقدار زیادی از آن را با سرعت زیادی به اقتصاد اضافه کند، تورم می‌تواند با نرخی ناپایدار شتاب بگیرد و در نتیجه پدیده‌ای به نام ابر تورم ایجاد شود که می‌تواند پیامدهای اقتصادی ویرانگری داشته باشد. از ارز فیات در صورت سوء مدیریت توسط سازمان صادرکننده می‌تواند منجر به حباب دارایی و کاهش ارزش آن شود.
تفاوت ارز فیات با ارز دیجیتال چیست؟
تفاوت اصلی بین ارز فیات و ارز دیجیتال در این است که ارزهای دیجیتال به پشتوانه دولتی نیاز ندارند، در حالی که ارزهای فیات به آن وابسته هستند. بیشتر ارزهای دیجیتال از طریق فناوری شبکه‌های کامپیوتری رمزنگاری شده به نام «بلاک چین» ایجاد می‌شوند. به همین دلیل، ارزهای دیجیتال می‌توانند بدون نیاز به یک مرجع مرکزی مانند فدرال رزرو در گردش باشند.
بسیاری از حامیان دنیای کریپتوکارنسی استدلال می‌کنند که این تمرکززدایی (Decentralization) که در آن ارزها به جای مقامات مرکزی توسط کاربران اداره می‌شوند، منجر به کارآمدی سیستم‌های پولی می‌شود. با این حال، هیچ چیزی مانع از استفاده دولت‌ها از ارزهای دیجیتال یا فناوری‌های مرتبط با آن در سیستم‌های پول ملی نخواهد شد. برای مثال، السالوادور در سپتامبر 2021 اولین کشوری بود که بیت کوین را به عنوان ارز قانونی پذیرفت و چین در حال توسعه نسخه دیجیتالی پول ملی «یوان» است.
از آنجایی که اکثر ارزهای دیجیتال توسط بانک‌های مرکزی پشتیبانی نمی‌شوند، آنها ارزش خود را از منابع مختلف به دست می‌آورند. بیت کوین که به عنوان اولین و با ارزش‌ترین ارز دیجیتال جهان شناخته می‌شود، ارزش آن را کاربران و عرضه و تقاضا تعیین می‌کند. عرضه محدودی از بیت کوین وجود دارد که توسط نرم افزار زیربنایی آن کنترل می‌شود، بنابراین وقتی تقاضا افزایش می‌یابد، قیمت‌ها نیز بیشتر می‌شوند.
از آنجایی که بسیاری از سرمایه گذاران در ارزهای دیجیتال در حال حدس و گمان در مورد ارزش آینده ارزهای دیجیتال هستند، قیمت آنها نسبت به دلار در نوسان قرار دارند. از سوی دیگر، برخی از استیبل کوین‌ها با ذخیره‌ای از پول نقد یا سایر کالاها پشتیبانی می‌شوند تا ارزش خود را ثابت نگه دارند.
سخن اینوکس با شما
ارز فیات ارزش ذاتی ندارد، زیرا توسط طلا یا نقره پشتیبانی نمی‌شود؛ به عبارت دیگر، پول فیات فقط به عنوان ذخیره ارزش و ابزار معامله شناخته می‌شود، زیرا دولت چنین اعلام می‌کند. بدون اقتدار یک دولت صادرکننده و وضعیت متعاقب آن به عنوان ارز قانونی، یک ارز فیات هیچ هدفی ندارد و بنابراین ارزشی نیز نخواهد داشت. از سوی دیگر کالایی مانند طلا ارزش ذاتی دارند، زیرا کمیاب، ملموس و مفید هستند. ارز فیات به هر پولی گفته می‌شود که توسط دولت عرضه خواهد شد. دلار آمریکا، یورو یا تومان از این دست هستند.
