توکن سازی چیست و توکنیزه کردن در کریپتو چگونه کار می‌کند؟

رشد ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، اتریوم و استیبل‌کوین‌های مختلف، نشان داده است که سرمایه‌گذاران مزایای منحصربه‌فرد دارایی‌های دیجیتال مبتنی بر بلاکچین را درک کرده‌اند. اکنون، بسیاری از فعالان حوزه‌ کریپتو و سرمایه‌گذاری سنتی به دنبال انتقال این مزایا به دارایی‌های سنتی از طریق توکنیزه کردن دارایی‌ها هستند.

توکنیزه‌سازی دارایی به معنای ثبت سند مالکیت دارایی‌های سنتی روی بلاکچین‌ها است. این فناوری نه تنها معاملات را کارآمدتر می‌کند، بلکه دسترسی به فرصت‌های سرمایه‌گذاری را دموکرات کرده و نقدینگی بیشتری برای دارایی‌های سنتی کم‌نقدشونده مانند املاک و آثار هنری فراهم کند. در این مقاله از اینوکس، همه چیز را درباره‌ی وضعیت کنونی توکنیزه کردن دارایی‌ها و نحوه عملکرد آن توضیح خواهیم داد.

توکنیزه چیست؟

توکن سازی دارایی ها فرایندی است که در آن حقوق مربوط به یک دارایی سنتی به یک توکن دیجیتال تبدیل می‌شود که می‌توان آن را نگهداری، خرید و فروش و در بلاکچین معامله کرد. توکن‌های ایجادشده مالکیت بخشی از دارایی اصلی را نشان می‌دهند.

تقریبا هر دارایی، چه ملموس مانند املاک و مستغلات و چه ناملموس مانند سهام یک شرکت، می‌تواند توکنیزه شود. توکنیزه سازی، دارایی‌ها را تقسیم‌پذیرتر می‌کند و مالکیت جزئی را ممکن می‌سازد، به این ترتیب سرمایه‌گذاری برای افراد بیشتری در دسترس قرار می‌گیرد و بازار این دارایی‌ها نقدشونده‌تر خواهد شد. این فناوری همچنین معاملات مستقیم همتا‌به‌همتا را برای دارایی‌های سنتی که معمولا به واسطه‌ها نیاز دارند، امکان‌پذیر می‌کند و موجب افزایش امنیت و شفافیت در بازار می‌شود.

تاریخچه توکنیزه کردن پیش از بلاکچین

مفهوم توکنیزه کردن قبل از فناوری بلاکچین نیز وجود داشت و بیشتر  در صنعت مالی برای محافظت از اطلاعات حساس مشتریان به کار می‌رفت. این فرایند معمولاً شامل تبدیل اطلاعات حساس مانند شماره‌های کارت اعتباری و دیگر داده‌های محرمانه به رشته‌ای از کاراکترهای الفبایی-عددی بود. سپس این داده‌ها از طریق یک تابع رمزنگاری پردازش شده و یک توکن منحصربه‌فرد ایجاد می‌شد.

اگرچه این روش‌ها مشابه توکن سازی در بلاکچین هستند، اما در گذشته صرفا برای محافظت از داده‌های حساس طراحی شده بودند. در مقابل، توکنیزه کردن با استفاده از بلاکچین، امنیت و انعطاف‌پذیری بیشتری را برای توکن سازی دارایی ها فراهم می‌کند و امکان استفاده از توکن‌ها در صنایع مختلف را به طور چشمگیری افزایش داده است.

در این مورد بخوانید: توکنومیکس چیست؟ اجزای اصلی و کاربردهای توکنومیکس

بلاکچین و نقش آن در توکنیزه‌سازی دارایی‌ها

توکن سازی دارایی ها بدون بلاکچین امکان‌پذیر نیست. بلاکچین یک دفتر کل دیجیتال و غیرمتمرکز است که اطلاعات مربوط به مالکیت دارایی‌ها و تراکنش‌ها را به صورت شفاف و غیرقابل تغییر ثبت می‌کند. این فناوری باعث افزایش امنیت، کاهش هزینه‌ها و حذف واسطه‌ها در معاملات دارایی‌های دیجیتال می‌شود.

ویژگی‌های کلیدی بلاکچین در توکن سازی دارایی ها

• تغییرناپذیری اطلاعات: یک‌بار که داده‌ای روی بلاکچین ثبت شود، امکان تغییر یا حذف آن وجود ندارد.
• غیرمتمرکز بودن: هیچ نهاد یا فرد خاصی کنترل بلاکچین را در اختیار ندارد، که این موضوع احتمال فساد و تخلف را کاهش می‌دهد.
• شفافیت و قابلیت ردیابی: تمامی تراکنش‌ها در بلاکچین ثبت شده و برای همگان قابل مشاهده است، که باعث کاهش احتمال تقلب و جعل اسناد می‌شود.
• افزایش امنیت: از رمزنگاری پیشرفته برای حفظ اطلاعات کاربران و جلوگیری از دستکاری داده‌ها استفاده می‌شود.

در این مورد بخوانید: آموزش سرمایه گذاری در بلاکچین + 5 روش سرمایه گذاری در بلاک چین

بلاکچین‌های عمومی و خصوصی در توکنیزه‌سازی

توکنیزه کردن می‌تواند روی بلاکچین‌های عمومی یا خصوصی انجام شود که هرکدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند.

• بلاکچین عمومی:
  • هرکسی می‌تواند در شبکه مشارکت کند و تراکنش‌ها را مشاهده کند
  • نمونه‌ها: اتریوم (Ethereum) – سولانا (Solana) – پولکادات (Polkadot)
  • برای پروژه‌هایی که نیاز به شفافیت بالا دارند (مانند NFTها و ارزهای دیجیتال) مناسب است
• بلاکچین خصوصی:
  • فقط کاربران مشخصی می‌توانند به شبکه دسترسی داشته باشند
  • نمونه‌ها: Hyperledger Fabric – JP Morgan Onyx – R3 Corda
  • برای موسسات مالی و شرکت‌هایی که نیاز به حریم خصوصی بیشتری دارند، مناسب‌تر است

در این مورد بخوانید: آموزش سرمایه گذاری در بلاکچین + 5 روش سرمایه گذاری در بلاک چین

فرایند توکن سازی چیست؟

در فرایند توکن سازی، یک دارایی فیزیکی یا دیجیتال به یک توکن دیجیتالی تبدیل می‌شود که می‌تواند در بلاکچین نگهداری و خرید و فروش شود. این فرایند از چند مرحله تشکیل شده است.

مراحل اصلی توکنیزه‌سازی

1. انتخاب دارایی:
   • انتخاب یک دارایی فیزیکی یا دیجیتالی مانند املاک، آثار هنری، سهام یا اوراق بهادار.
   • تعیین ارزش آن و نحوه‌ی تقسیم‌بندی برای ایجاد توکن‌های مجزا.
2. ایجاد توکن دیجیتال:
   • یک قرارداد هوشمند روی بلاکچین نوشته می‌شود که توکن‌ها را ایجاد و مدیریت می‌کند.
   • توکن‌ها نشان‌دهنده‌ی مالکیت دارایی بوده و می‌توانند به چندین بخش تقسیم شوند.
3. تعیین استانداردهای حقوقی و قانونی:
   • اطمینان از مطابقت با قوانین محلی و بین‌المللی (مثلا رعایت مقررات SEC در آمریکا برای توکن‌های اوراق بهادار).
   • تنظیم قراردادهای قانونی برای اطمینان از حقوق دارندگان توکن.
4. پیاده‌سازی قراردادهای هوشمند:
   • استفاده از قراردادهای هوشمند برای خودکار سازی معاملات، توزیع سود، رای‌گیری و سایر تعاملات.
   • این قراردادها بدون نیاز به واسطه عمل می‌کنند و امنیت تراکنش‌ها را افزایش می‌دهند.
5. عرضه و فروش توکن‌ها:
   • توکن‌ها از طریق عرضه‌ی اولیه (ICO، STO) یا فروش خصوصی به سرمایه‌گذاران عرضه می‌شوند.
   • امکان لیست شدن در صرافی‌های دیجیتال برای خرید و فروش توکن‌ها.
6. مدیریت دارایی و معاملات ثانویه:
   • دارندگان توکن‌ها می‌توانند آن‌ها را در بازارهای ثانویه معامله کنند.
   • قراردادهای هوشمند می‌توانند مسئول پرداخت سود یا تقسیم درآمدهای حاصل از دارایی باشند.

چالش‌های احتمالی در فرایند توکنیزه‌سازی

• تعیین ارزش دقیق دارایی‌ها: دارایی‌های غیر نقد شونده مانند املاک و آثار هنری ممکن است ارزش‌گذاری پیچیده‌ای داشته باشند
• ریسک‌های امنیتی: قراردادهای هوشمند ممکن است دارای اشکالاتی باشند که امنیت دارایی‌های دیجیتال را به خطر بیندازند
• مقررات و قوانین: هر کشوری قوانین متفاوتی در مورد توکنیزه‌سازی دارد که ممکن است برای برخی دارایی‌ها چالش‌برانگیز باشد

انواع توکن‌ها در توکنیزه کردن

در این مورد بخوانید: آشنایی با کلاس های دارایی + انواع، مزایا و ریسک های هر کلاس دارایی

در فرایند توکنیزه کردن، بسته به نوع دارایی و کاربرد مدنظر، انواع مختلفی از توکن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

توکن‌های قابل تعویض (Fungible Tokens)

• این توکن‌ها دارای ارزش یکسان هستند و می‌توانند با یکدیگر تعویض شوند
• نمونه: ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین و اتریوم و توکن‌های استیبل مانند USDT و USDC

توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTs)

• هر توکن یکتا است و قابل تعویض با توکن دیگری نیست
• نمونه: آثار هنری دیجیتال – کلکسیون‌ها – مالکیت املاک دیجیتال در متاورس

توکن‌های امنیتی (Security Tokens)

• نشان‌دهنده‌ی سهام، اوراق قرضه یا سایر دارایی‌های مالی سنتی هستند
• نمونه: توکن‌هایی که در پروژه‌های Security Token Offering عرضه می‌شوند

توکن‌های کاربردی (Utility Tokens)

• برای دسترسی به خدمات خاص در یک پلتفرم بلاکچینی استفاده می‌شوند
• نمونه: توکن‌های مورد استفاده در پروژه‌های دیفای و وب 3

توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens)

• دارندگان این توکن‌ها می‌توانند در فرایند تصمیم‌گیری یک پروژه‌ی بلاکچینی مشارکت کنند
• نمونه: توکن UNI در یونی‌سواپ

توکن‌های دارایی (Asset-backed Tokens)

• پشتوانه‌ی این توکن‌ها دارایی‌های واقعی مانند طلا، املاک و کالاهای فیزیکی هستند 
• نمونه: توکن‌های PAXG (پشتوانه‌ی طلا) – پروژه‌های توکنیزه‌سازی املاک

مزایای توکنیزه کردن چیست؟

از مزایای این فرایند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دموکرات کردن سرمایه‌گذاری

• امکان مالکیت جزئی از دارایی‌های گران قیمت مانند املاک و آثار هنری
• کاهش حداقل سرمایه مورد نیاز برای ورود به بازارهای مالی
• دسترسی سرمایه‌گذاران خرد به بازارهای خصوصی و انحصاری

افزایش نقدینگی و کاهش هزینه‌ها

• معاملات سریع‌تر و آسان‌تر برای دارایی‌های کم‌نقدشونده مانند املاک
• حذف واسطه‌ها و کاهش کارمزدهای اضافی در معاملات
• امکان معامله‌ی ۲۴ ساعته و ۷ روزه در بازارهای جهانی بدون محدودیت زمانی

بهبود امنیت و شفافیت

• ثبت غیرقابل تغییر تراکنش‌ها روی بلاکچین، کاهش تقلب و جعل اسناد
• قابلیت تایید و ردیابی مالکیت دارایی‌ها در هر لحظه
• کاهش ریسک خطاهای انسانی و سوءاستفاده‌های مالی

تسریع فرایندهای مالی و سرمایه‌گذاری

• تسویه‌ی آنی تراکنش‌ها بدون نیاز به بروکراسی پیچیده
• قراردادهای هوشمند خودکار برای مدیریت سهام، پرداخت سود و انجام معاملات
• امکان خرید و فروش سریع دارایی‌ها در بازارهای ثانویه

توکنیزه‌سازی با افزایش نقدینگی، کاهش هزینه‌ها و بهبود شفافیت، آینده سرمایه‌گذاری را متحول خواهد کرد.

در این مورد بخوانید: استخر نقدینگی چیست و چطور کار می‌کند؟

موارد استفاده از توکنیزه‌سازی دارایی‌ها

توکنیزه کردن دارایی‌ها در بخش‌های مختلف مالی و اقتصادی کاربرد دارد و می‌تواند نحوه مالکیت، سرمایه‌گذاری و مدیریت دارایی‌ها را متحول کند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای آن توکنیزه‌سازی املاک است که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد بدون نیاز به پرداخت مبالغ هنگفت یا دریافت وام‌های سنگین، سهامی از یک ملک را خریداری کنند. 

این روش نه تنها نقدینگی بازار املاک را افزایش می‌دهد، بلکه امکان مشارکت سرمایه‌گذاران خرد را نیز فراهم می‌کند. اوراق قرضه نیز از دیگر دارایی‌هایی هستند که با توکنیزه‌شدن، مدیریت و پرداخت سودهای دوره‌ای آن‌ها به صورت خودکار از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. این امر، فرایندهای مالی را کارآمدتر کرده و وابستگی به واسطه‌های مالی را کاهش می‌دهد.

علاوه بر املاک و اوراق قرضه، توکنیزه کردن در بازار اعتبار کربن نیز نقش مهمی دارد. از آنجایی که شرکت‌ها و صنایع برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای موظف به خرید و فروش اعتبارهای کربنی هستند، توکن سازی این دارایی‌ها می‌تواند باعث افزایش شفافیت و کارایی در این بازار شود. 

همچنین، دارایی‌های لوکس و کلکسیونی مانند خودروهای کلاسیک، آثار هنری نایاب و اشیای کلکسیونی نیز می‌توانند توکنیزه شوند، که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به مالکیت فیزیکی، در این دارایی‌های ارزشمند سرمایه‌گذاری کنند. این رویکرد نه‌تنها ارزش این دارایی‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه نقدینگی را در بازار آن‌ها تقویت کرده و فرصت‌های جدیدی را برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند.

آینده توکنیزه کردن دارایی ها

توکنیزه‌سازی دارایی‌ها در حال تبدیل شدن به یکی از تحولات اساسی بازارهای مالی است. در دهه آینده، این فناوری می‌تواند به یک استاندارد جهانی برای سرمایه‌گذاری و مدیریت دارایی‌ها تبدیل شود.

آینده در توکنیزه‌سازی

• افزایش پذیرش در موسسات مالی: بانک‌ها و بورس‌های جهانی در حال بررسی راهکارهای بلاکچینی برای تسهیل سرمایه‌گذاری‌های توکنیزه‌شده هستند.
• ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر توکن‌ها: ETFهای دارایی‌های دیجیتال و توکن‌های اوراق بهادار می‌توانند به یکی از بزرگ‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری تبدیل شوند.
• ورود بانک‌های مرکزی به عرصه‌ی توکن سازی: بسیاری از بانک‌های مرکزی در حال بررسی صدور استیبل‌کوین‌های دولتی (CBDC) هستند که می‌توانند زیرساختی برای توکنیزه‌سازی دارایی‌های سنتی باشند.
• قوانین و مقررات جدید: کشورهایی مانند سوئیس، سنگاپور و امارات متحده عربی مقرراتی را برای دارایی‌های توکنیزه‌شده تدوین کرده‌اند و انتظار می‌رود که سایر کشورها نیز به این روند بپیوندند.

موانع پیش رو

• عدم هماهنگی قوانین جهانی: کشورها در مورد نحوه تنظیم و کنترل توکنیزه‌سازی توافق ندارند.
• مسائل امنیتی: حملات هکری و نقص‌های قراردادهای هوشمند می‌توانند ریسک بزرگی برای سرمایه‌گذاران باشند.
• پذیرش عمومی: بسیاری از مردم هنوز درک درستی از فناوری بلاکچین و توکن سازی ندارند.

در مجموع، آینده‌ی توکنیزه کردن دارایی‌ها روشن است، اما نیازمند همکاری بین دولت‌ها، موسسات مالی و متخصصان بلاکچین برای حل چالش‌های فنی و حقوقی خواهد بود.

خلاصه مقاله توکنیزه کردن با اینوکس

توکنیزه‌سازی دارایی‌ها یکی از تحولات کلیدی در بازارهای مالی است که با استفاده از فناوری بلاکچین، سرمایه‌گذاری را برای طیف گسترده‌تری از افراد ممکن می‌سازد. این فناوری با ایجاد امکان مالکیت جزئی، افزایش نقدینگی و کاهش هزینه‌های تراکنش، موانع ورود به بازارهای سنتی مانند املاک، اوراق قرضه و دارایی‌های لوکس را کاهش داده است. علاوه بر این، استفاده از قراردادهای هوشمند باعث خودکارسازی فرایندهای مالی شده و معاملات را شفاف‌تر، ایمن‌تر و سریع‌تر کرده است.

با وجود تمامی مزایای آن، توکنیزه همچنان با چالش‌هایی مانند نبود چارچوب‌های قانونی مشخص، مسائل امنیتی و لزوم پذیرش گسترده‌تر از سوی بازار روبه‌رو است. در این مقاله از اینوکس، به بررسی مفهوم توکنیزه سازی، انواع توکن‌‌ها و سایر موضوعاتی پرداختیم که به شما دید کافی را درباره این مفهوم می‌دهند. 

سوالات متداول درباره توکنیزه‌سازی دارایی‌ها