معرفی ارزهای شبکه بیت کوین + ویژگی هر یک

بیت کوین که تا مدت‌ها تنها به‌عنوان یک ارز دیجیتال و ذخیره ارزش شناخته می‌شد، در سال‌های اخیر به بستری برای توسعه توکن‌های جدید هم تبدیل شده است. ارزهای شبکه بیت کوین مجموعه‌ای از رمزارزها هستند که بر روی بلاکچین BTC یا در ارتباط مستقیم با آن ساخته می‌شوند و از امنیت و قابلیت‌های این شبکه بهره می‌برند.

با معرفی پروتکل‌هایی نظیر Ordinals ،‌BRC-20 و Runes، امکان ایجاد ارزهای زیرمجموعه بیت کوین فراهم شده و اکوسیستم جدیدی از پروژه‌های دیفای و NFT روی این شبکه شکل گرفته است. در این مقاله از اینوکس به بررسی جامع ارزهای شبکه بیت کوین، انواع آن‌ها و مهم‌ترین پروژه‌های این حوزه خواهیم پرداخت.

ارزهای شبکه بیت کوین چیست؟

ارزهای دیجیتال شبکه بیت کوین دسته‌ای از توکن‌های با قابلیت معامله هستند که مستقیماً بر روی شبکه بیت کوین یا از طریق لایه‌های دوم و شبکه‌های جانبی مرتبط با آن ایجاد می‌شوند. برخلاف تصور عموم مردم که بیت کوین را تنها محدود به ارز اصلی BTC می‌دانند، امروزه این شبکه امکان توسعه دارایی‌های دیجیتال متنوع و پیچیده‌تر را فراهم کرده است. این ارزهای زیرمجموعه بیت کوین از زیرساخت غیرمتمرکز شبکه بیت کوین استفاده می‌کنند و در عین حال توانایی افزودن قابلیت‌های جدید را به این اکوسیستم دارند.

لازم به ذکر است که بیت کوین کش در دسته ارزهای شبکه بیت کوین قرار نمی‌گیرد و تنها فورک این بلاکچین است.

ظهور استانداردهایی نظیر BRC-20 و Runes Protocol امکان ایجاد توکن‌های مثلی (fungible) و قابل مالکیت را بر روی شبکه بیت کوین ایجاد کرده است. این پروتکل‌ها با استفاده از فناوری اینسکریپشن (inscription) و شناسایی ساتوشی‌های منحصربه‌فرد، داده‌ها و اطلاعات مربوط به توکن‌ها را مستقیماً در بلاکچین بیت کوین ذخیره می‌کنند.  

یکی از ویژگی‌های برجسته این ارزها، توانایی تعامل با کیف پول‌های با پشتوانه بیت کوین و امکان لیست شدن در صرافی‌های ارز دیجیتال است. این سازگاری باعث شده تا کاربران بتوانند بدون نیاز به یادگیری ابزارهای جدید، با این دارایی‌ها تعامل داشته باشند. همچنین، برخی از این پروژه‌ها از طریق راهکارهای لایه دو بلاکچین قابلیت‌هایی مانند قرارداد هوشمند و پروژه‌های دیفای را به شبکه بیت کوین اضافه کرده‌اند.

در این مورد بخوانید: رابطه طلا و بیت کوین: تحلیل جامع همبستگی و روندهای قیمتی

تاریخچه و پیدایش ارزهای زیرمجموعه بیت کوین

آغاز روایت ارزهای زیرمجموعه بیت کوین به سال 2023 و معرفی پروتکل Ordinals توسط توسعه‌دهنده بیت کوین کیسی رودارمور (Casey Rodarmor) برمی‌گردد. این پروتکل با تخصیص شماره‌های یکتا به هر ساتوشی بر اساس زمان استخراج آن‌ها، امکان شناسایی و ردیابی مستقل هر واحد کوچک بیت کوین را محیا کرد. این قابلیت برای نخستین بار امکان الصاق داده‌های اضافی مانند تصاویر، متن و حتی کدهای برنامه‌نویسی را مستقیماً بر روی بلاکچین بیت کوین ممکن ساخت.

موفقیت پروتکل Ordinals الهام‌بخش توسعه استاندارد BRC-20 شد که نقطه عطف مهمی در تاریخ ارزهای شبکه بیت کوین محسوب می‌شود. این استاندارد الگوی جدیدی را برای ایجاد توکن‌های قابل معامله بر روی شبکه بیت کوین ارائه داد و باعث شد تا توسعه‌دهندگان بتوانند برای اولین بار توکن‌هایی شبیه به آنچه در شبکه اتریوم و سولانا وجود داشت، روی بیت کوین ایجاد کنند. نخستین توکن BRC-20 که با نام ORDI شناخته می‌شود، به سرعت در بین ماکسیمالیست‌های بیت کوین محبوبیت کسب کرد و راه را برای ساخت صدها توکن مشابه هموار ساخت.

با این حال، محدودیت‌های فنی استاندارد BRC-20 نظیر ایجاد UTXO های غیرضروری و افزایش تراکم شبکه، باعث شد تا کیسی رودارمور بار دیگر دست به کار شود و پروتکل Runes را معرفی کند. این پروتکل جدید با هدف رفع نواقص BRC-20 و بهبود عملکرد کلی اکوسیستم توکن‌ها طراحی شد و امنیت، اطمینان‌پذیری و سهولت استفاده بیشتری را نسبت به نسل قبلی ارائه داد. امروزه پروتکل Runes به انتخاب اصلی توسعه‌دهندگان برای ایجاد توکن‌های جدید روی شبکه بیت کوین تبدیل شده است.

انواع پروتکل های اصلی در شبکه بیت کوین

اکوسیستم ارزهای شبکه بیت کوین امروزه شامل پروتکل‌های متنوعی است که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در رأس این پروتکل‌ها، Ordinals قرار دارد که اساس تمام نوآوری‌های بعدی در این حوزه محسوب می‌شود. این پروتکل برای اولین بار امکان ایجاد NFT و محتوای غیرقابل تکرار را مستقیماً بر روی بلاکچین بیت کوین فراهم کرد.

استاندارد BRC-20 که مستقیماً از پروتکل Ordinals الهام گرفته شده، بازی را در زمینه توکن‌های قابل معامله روی بیت کوین تغییر داد. این استاندارد امکان ایجاد ارزهای زیرمجموعه بیت کوین مانند اوردینالز و ارز ستس را فراهم آورد و مسیری جدید برای توسعه‌دهندگان گشود. با این حال، یکی از اشکالات اصلی BRC-20 ایجاد Junk UTXO است که باعث کاهش کارایی شبکه و افزایش زمان تأیید تراکنش‌ها می‌شود.

پروتکل Runes پاسخی مستقیم به محدودیت‌های BRC-20 محسوب می‌شود. این پروتکل با استفاده بهینه از مدل UTXO و بهبود روش‌های ذخیره‌سازی داده‌ها، قابلیت‌های بهتری را نسبت به نسل قبلی خود ارائه می‌دهد. امروزه بسیاری از میم کوین های آینده دار در شبکه بیت کوین از این پروتکل برای ایجاد توکن‌های خود استفاده می‌کنند.

علاوه بر پروتکل‌های اصلی، استانداردهای کمتر شناخته شده‌ای نیز در اکوسیستم ارزهای شبکه بیت کوین فعالیت می‌کنند. ARC-20 که بر اساس پروتکل Atomicals توسعه یافته، امکان ایجاد توکن‌های رنگی قابل معامله را فراهم کرد. CBRC-20 نیز با هدف کاهش هزینه‌های اینسکریپشن و بهبود کارایی فرایند استقرار توکن‌ها طراحی شده است. در همین راستا، BRC-100 قابلیت‌های محاسباتی پیشرفته‌تری بر اساس مدل UTXO و ماشین وضعیت ارائه می‌دهد، در حالی که ORC-20 تلاش دارد تا برخی از محدودیت‌های BRC-20 را با استفاده از مدل UTXO برطرف کند.

۱۰ ارز برتر شبکه بیت کوین

در ادامه نگاهی جامع به 10 ارز برتر ارزهای شبکه بیت کوین می‌اندازیم که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای منحصربه‌فردی دارند:

استاکس (STX)

استاکس یکی از اولین‌ها در گروه ارزهای زیرمجموعه بیت کوین محسوب می‌شود که با معرفی مفهوم قرارداد هوشمند به شبکه بیت کوین، این حوزه را دستخوش تغییراتی کرد. این پروژه با استفاده از معماری لایه دو بلاکچین و الگوریتم اثبات انتقال (Proof of Transfer)، امنیت خود را مستقیماً از شبکه بیت کوین کسب می‌کند.

ویژگی اصلی استاکس در مکانیزم استیکینگ آن نهفته است که به دارندگان بیت کوین امکان قفل کردن توکن‌های STX و دریافت پاداش به شکل BTC را می‌دهد. توسعه‌دهندگان می‌توانند از زبان برنامه‌نویسی Clarity در پروژه استاکس استفاده کنند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکزی بسازند که مستقیماً با بیت کوین تعامل دارند.

داگ (DOG)

داگ یکی از محبوب‌ترین ارزهای شبکه بیت کوین است که بر پایه پروتکل Runes و در روز راه‌اندازی این استاندارد لانچ شد. این توکن که با نام کامل DOG•GO•TO•THE•MOON شناخته می‌شود، از طریق ایردراپ بین دارندگان مجموعه NFT Runestone توزیع گردید.

آنچه داگ را از سایر ارزهای زیرمجموعه بیت کوین متمایز می‌کند، شیوه توزیع کاملاً عادلانه و غیرمتمرکز آن است. برخلاف بسیاری از پروژه‌های دیگر که بخشی از توکن‌ها را برای تیم سازنده یا سرمایه‌گذاران خصوصی کنار می‌گذارند، داگ بدون هیچ‌گونه پیش‌استخراج یا تخصیص اولیه عرضه شد. این مدل باعث شده تا جامعه‌ای قدرتمند و وفادار پیرامون این توکن شکل بگیرد. در ضمن توکن داگ مارکت کپ بالای ۶۰۰ میلیون دلار دارد.

اوردینالز (ORDI)

اوردینالز اولین توکن ساخته‌شده با استاندارد BRC-20 در دنیای ارزهای شبکه بیت کوین است. این پروژه با بهره‌گیری از پروتکل Ordinals موفق شد مفهوم توکن‌های قابل‌معامله را مستقیماً به بلاکچین بیت کوین وارد کند.

تکنولوژی پشت ORDI بر پایه شناسایی هر ساتوشی و افزودن داده‌های اضافی به آن استوار است. این روش امکان ایجاد توکن‌هایی را فراهم می‌کند که به‌طور غیرقابل‌تغییر روی بلاکچین بیت کوین ثبت می‌شوند. ORDI سقف عرضه محدود به ۲۱ میلیون واحد دارد که به‌طور نمادین از تعداد کل بیت کوین‌ها الهام گرفته شده است. 

بانس بیت (BB)

بانس بیت یکی از پیشرفته‌ترین ارزهای زیرمجموعه بیت کوین است که با معرفی مفهوم ری‌استیک (Restaking) امکان استفاده چندگانه از بیت کوین را فراهم کرده است. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌دهد بیت کوین خود را همزمان در چندین شبکه قفل کنند.

سیستم دوگانه توکن‌های BB و BBTC از ویژگی‌های برجسته این پروژه است که امنیت و پایداری بیشتری را تضمین می‌کند. کاربران می‌توانند از طریق آربیتراژ ارز دیجیتال، پاداش‌های نود و ترکیب درآمدهای مختلف لایتنینگ از این پروژه سود کسب کنند. قابلیت نگهداری نقد (Liquid Custody) به کاربران اجازه می‌دهد در حالی که دارایی‌هایشان قفل شده، همچنان از آن‌ها استفاده کنند. این پلتفرم با ماشین مجازی اتریوم نیز سازگار است.

در این مورد بخوانید: بهترین ارزهای لایه دوم اتریوم برای سرمایه گذاری + مزایای هر یک

ارز ستس (SATS)

ارز ستس یکی از ارزهای شبکه بیت کوین است که نام آن از کوچک‌ترین واحد قیمت بیت کوین یعنی ساتوشی الهام گرفته شده است. این توکن بر پایه استاندارد BRC-20 و پروتکل Ordinals توسعه یافته است و ارزش بازار حدود ۳۳۰ میلیون دلار دارد.

ویژگی اصلی این توکن در قابلیت حک‌کردن داده‌ها مستقیماً روی بلاکچین بیت کوین نهفته است. کاربران می‌توانند از SATS برای اهداف مختلفی فراتر از معاملات ساده استفاده و داده‌های مختلف را به‌صورت غیرقابل‌تغییر روی شبکه ثبت کنند. این امر به همراه پشتیبانی از پروتکل Ordinals، امکان ایجاد کلکسیون‌های دیجیتال و کاربردهای دیگر را نیز فراهم می‌کند. این توکن در تعداد زیادی صرافی ارز دیجیتال معتبر لیست شده است.

بابیلون (BABY)

بابیلون یکی از پیشرفته‌ترین ارزهای شبکه بیت کوین است که با هدف تقویت امنیت بلاکچین‌های مبتنی بر اثبات سهام طراحی شده است. 

معماری بابیلون بر پایه سه ویژگی منحصربه‌فرد اثبات کار بیت کوین استوار است: مهرزمانی (Timestamping)، فضای بلوکی و ارزش دارایی. این سیستم یک پل بی‌نیاز از اعتماد ایجاد می‌کند که امکان مشارکت بیت کوین در امنیت شبکه‌هایی مانند کازماس، پالیگان و لایه‌های دوم مختلف را فراهم کرده است. تیم توسعه‌دهنده متشکل از پژوهشگران برجسته‌ای چون دیوید تسه و فیشر یو با پشتیبانی مالی بیش از ۱۸ میلیون دلار از سرمایه‌گذاران معتبر است.

سالو پروتکل (SOLV)

سالو پروتکل یکی از ارزهای زیرمجموعه بیت کوین است که با معرفی مفهوم لایه انتزاعی استیکینگ (SAL)، فرایند پیچیده قفل کردن بیت کوین را ساده‌سازی کرده است. این پلتفرم از طریق توکن SolvBTC امکان استفاده از بیت کوین در شبکه‌های مختلف را فراهم می‌کند.

بیت کوین‌هایی که در این پروتکل قرار می‌گیرند، به‌کمک ابزارهایی مانند SolvBTC.LST در پلتفرم‌هایی مثل ایگن لیر، Core و Ethena به‌کار گرفته شده و برای کاربران سود تولید می‌کنند. توکن SOLV با عرضه اولیه ۸.۴ میلیارد و سقف نهایی ۹.۶۶ میلیارد، کاربردهایی مانند مشارکت در حاکمیت، استیکینگ و بهره‌مندی از تخفیف کارمزد تراکنش‌ها را مثل شبکه ترون دارد.

روت استاک (RIF)

پروژه RIF یا روت استاک یکی از ارزها در شبکه بیت کوین است که مجموعه‌ای جامع از ابزارهای متن‌باز برای توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهد. این پروژه بر بستر بلاکچین RSK ساخته شده که قابلیت اجرای قرارداد هوشمند را دارد و امنیت آن با استفاده از توان پردازشی ماینرهای بیت کوین تأمین می‌شود.

توکن RIF نقش واحد پرداخت در این اکوسیستم را ایفا می‌کند و برای استفاده از خدمات متنوعی مانند ذخیره‌سازی فایل، پیام‌رسانی امن، ثبت دامنه و پردازش پرداخت به کار می‌رود. اگرچه RIF سیستم ماینینگ مستقل ندارد، اما به‌دلیل وابستگی به شبکه روت استاک، از همان امنیت بالایی که بیت کوین ارائه می‌دهد بهره‌مند است. اگر به این پروژه علاقه دارید احتمالا مقاله زیر برای شما جذاب و کاربردی است.

در این مورد بخوانید: آینده ارز فایل کوین: پیش بینی قیمت فایل کوین تا سال 2030

بیت کوین ویزاردز (WZRD)

بیت کوین ویزاردز یکی از جذاب‌ترین ارزهای زیرمجموعه بیت کوین است که با الهام از شخصیت نمادین «Bitcoin Wizard» خلق شده است. این پروژه در واقع ادای احترامی به اثر اصلی «Magic Internet Money» است که توسط هنرمند دیجیتال «mavensbot» خلق شد و امروز به یکی از نمادهای فرهنگی بیت کوین تبدیل شده است.

توکن WZRD ارزش بازار حدود ۱۰۰ میلیون دلار دارد و نمادی از تاریخ و فرهنگ بیت کوین محسوب می‌شود. همانطور که در وایت پیپر این توکن ذکر شده، بیت کوین ویزاردز در واقع پروژه‌ای است که در بزرگداشت دهمین سالگرد خلق شخصیت اصلی توسعه یافته است.

مپ پروتکل (MAPO)

مپ پروتکل یکی از ارزهای شبکه بیت کوین است که ارتباط و انتقال امن دارایی‌ها بین بلاکچین‌های مختلف را تسهیل کند. این پروتکل از فناوری‌های پیشرفته مانند لایت‌کلاینت‌ها و دانش‌صفر (ZK) بهره می‌گیرد.

معماری سه‌لایه MAPO شامل لایه اصلی مبتنی بر امنیت بیت کوین، لایه لایت‌کلاینت برای کاهش نیاز به دانلود کامل زنجیره و لایه ZK برای حفظ حریم خصوصی است. این ساختار بهینه مانع حملات بلندمدت می‌شود و عملکرد روان شبکه را تضمین می‌کند. کد متن‌باز پروتکل به جامعه فرصت توسعه ماژول‌های جدید و بهبود مستمر را می‌دهد. 

چالش ها و محدودیت‌های ارزهای شبکه بیت کوین

ارزهای شبکه بیت کوین علی‌رغم ویژگی‌های جذابی که دارند، با چالش‌های فنی و عملیاتی نیز مواجه هستند که مسیر توسعه آن‌ها را پیچیده کرده است.

مشکلات فنی شبکه

یکی از اصلی‌ترین مشکلات فنی این ارزها، فشار ناشی از استفاده گسترده از توکن‌های BRC-20 و پروتکل اینسکریپشن است که باعث شلوغی شدید ممپول (Mempool) بیت کوین شده است. این وضعیت نه‌تنها تأیید تراکنش‌ها را کند کرده، بلکه کسب‌وکارها و کاربران معمولی را نیز در استفاده روزمره از شبکه دچار مشکل کرده است.  

کارمزدهای بالا

افزایش حجم تراکنش‌های مرتبط با ارزهای زیرمجموعه بیت کوین منجر به رشد چشمگیر کارمزدهای شبکه شده است. این موضوع خصوصاً برای کاربران معمولی که قصد انجام تراکنش‌های کوچک دارند، مشکل‌ساز است. 

 در این مورد بخوانید: کارمزد شبکه های بلاکچین: راهنمای کامل و جامع

عدم پشتیبانی بومی از قراردادهای هوشمند

شبکه بیت کوین در طراحی اولیه خود، به‌صورت بومی از قراردادهای هوشمند پشتیبانی نمی‌کند. این محدودیت توسعه ویژگی‌های پیشرفته دیفای و قراردادهای کراس چین را به لایه‌های دوم یا زنجیره‌های جانبی سوق داده است. هرچند این راه‌حل‌ها قابلیت‌های مفیدی را به شبکه اضافه کرده‌اند، اما ریسک‌هایی مانند متمرکزسازی، احتمال خطا و آسیب‌پذیری در بریج‌های بیت کوین را نیز به همراه دارند که امنیت کلی اکوسیستم ارزهای شبکه بیت کوین را تهدید می‌کند.

خلاصه معرفی ارزهای شبکه بیت کوین با اینوکس

در این مقاله از اینوکس، دیدیم که ارزهای بلاکچین بیت کوین مسیر تازه‌ای را برای آینده بلاکچین اولین ارز دیجیتال جهان ترسیم می‌کنند. پروژه‌هایی مانند استکس (STX)، داگ (DOG)، اوردی (ORDI) و بابیلون (BABY) هر یک به نوبه خود ثابت کرده‌اند که بیت کوین فراتر از یک ذخیره ارزش، می‌تواند فضایی برای نوآوری‌های غیرمتمرکز هم باشد.  

سوالات متداول