تلاطم در بازارهای جهانی: تحلیل عمیق تاثیر جنگ بر ارز دیجیتال

در دنیای امروز، بازارهای مالی بیش از هر زمان دیگری به یکدیگر متصل هستند. یک رویداد در یک سوی کره زمین می‌تواند امواجی را به راه بیندازد که در عرض چند ساعت، کل اکوسیستم مالی جهانی را تحت تاثیر قرار دهد.

در این میان، جنگ‌ها و تنش‌های ژئوپلیتیک به‌عنوان یکی از قدرتمندترین منابع بی‌ثباتی، همواره آزمونی سخت برای تمام طبقات دارایی، از سهام و طلا گرفته تا ارزهای دیجیتال، بوده‌اند.

بازار کریپتو نیز که از یک اکوسیستم کوچک به یک بازیگر مهم در صحنه مالی جهانی تبدیل شده، از این امواج در امان نیست. اما این بازار نوظهور دقیقاً چگونه به این تکانه‌های جهانی واکنش نشان می‌دهد؟ آیا بیت کوین، به‌عنوان پرچمدار این بازار، می‌تواند نقش «طلای دیجیتال» و یک پناهگاه امن را ایفا کند یا در کنار سایر دارایی‌های پرریسک، طعم سقوط را می‌چشد؟

این مقاله از اینوکس یک تحلیل عمیق و داده‌محور است که به دور از هرگونه جانبداری یا تحلیل سیاسی، به بررسی تاثیر جنگ بر ارز دیجیتال و به طور خاص، تاثیر جنگ بر بیت کوین می‌پردازد.

ما با نگاهی به داده‌های تاریخی و موارد مشخص، تلاش می‌کنیم تا الگوهای رفتاری بازار، روانشناسی سرمایه‌گذاران و عواملی که در این شرایط پرتلاطم، قیمت‌ها را شکل می‌دهند، درک کنیم. پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

در این مورد بخوانید: ارز دیجیتال طلا چیست؟ معرفی و بررسی بهترین ارز دیجیتال با پشتوانه طلا

واکنش بازار کریپتو به اخبار جنگ

اولین و فوری‌ترین واکنش بازارهای مالی به اخبار ناگوار از تنش‌های نظامی، ترکیبی از ترس، عدم قطعیت و هیجان است. این واکنش در بازار ارزهای دیجیتال، که به صورت ۲۴ ساعته و در سراسر جهان فعال است، با سرعت و شدت بیشتری خود را نشان می‌دهد.

روانشناسی ترس و رفتار گله‌ای

سرمایه‌گذاران، به‌ویژه معامله‌گران خرد که بخش بزرگی از بازار را تشکیل می‌دهند، در مواجهه با عدم قطعیت، تمایل دارند از دارایی‌های پرریسک (Risk-off) دوری کنند. این پدیده که به «فرار به سمت کیفیت» یا «فرار به سمت امنیت» (Flight to Quality/Safety) معروف است، باعث می‌شود سرمایه به سرعت از دارایی‌هایی مانند سهام شرکت‌های فناوری و ارزهای دیجیتال خارج شده و به سمت گزینه‌های امن‌تر مانند پول نقد (دلار) یا طلا سرازیر شود.

اخبار لحظه‌ای و پوشش گسترده رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی این ترس را تشدید کرده و به پدیده‌ای به نام «رفتار گله‌ای» (Herd Behavior) دامن می‌زند؛ جایی که سرمایه‌گذاران بدون تحلیل شخصی و صرفاً با دنبال کردن دیگران، اقدام به فروش می‌کنند. در این لحظات، احساسات بر منطق غلبه کرده و تصمیمات هیجانی، بازار را به سمت سقوط‌های شدید سوق می‌دهد.

در این مورد بخوانید: دلار یا طلا: راهنمای کامل سرمایه گذاری در سال ۱۴۰۴

آبشارهای نقدینگی (Liquidation Cascades)

یکی از دلایل اصلی سقوط‌های شدید و ناگهانی در بازار کریپتو، وجود بازار مشتقه (Futures) و استفاده گسترده از اهرم (Leverage) است. وقتی قیمت بیت کوین به دلیل اخبار منفی شروع به کاهش می‌کند، موقعیت‌های خرید اهرم‌دار (Long Positions) یکی پس از دیگری به آستانه لیکوئید شدن می‌رسند.

در این مورد بخوانید: معامله اهرم دار چیست؟ راهنمای کامل معاملات اهرمی

لیکویید شدن یک موقعیت به معنای فروش اجباری آن توسط صرافی برای پوشش ضرر است. این فروش‌های اجباری، فشار فروش بیشتری را به بازار وارد کرده و قیمت را پایین‌تر می‌آورد، که این خود باعث لیکوئید شدن موقعیت‌های بیشتری می‌شود. این چرخه معیوب که به «آبشار نقدینگی» معروف است، می‌تواند در عرض چند ساعت میلیاردها دلار سرمایه را از بازار محو کند.

برای مثال، در پی تشدید تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه در تاریخ ۱۳ آوریل ۲۰۲۴، قیمت بیت کوین در یک واکنش آنی بیش از 8 درصد سقوط کرد. این سقوط ناگهانی، حجم عظیمی از موقعیت‌های خرید اهرم‌دار را لیکویید کرد و نشان داد که بازار کریپتو در فاز اولیه بحران، چقدر به اخبار حساس است.

داده‌ها نشان می‌دهند که در پی چنین تنش‌هایی، حجم موقعیت‌های لیکویید شده در ۲۴ ساعت به راحتی از مرز ۱ میلیارد دلار فراتر می‌رود.

آمارهای تاریخی تاثیر جنگ بر ارز دیجیتال

آمار و ارقام این الگو را به وضوح تایید می‌کنند. برای مثال، در پی یکی از تنش‌های نظامی اخیر در خاورمیانه، ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال در کمتر از ۱۰ روز بیش از ۱۸۰ میلیارد دلار کاهش یافت که معادل افت ۵.۵ درصدی شاخص کل بازار بود.

در چنین شرایطی، ابزارهایی مانند شاخص ترس و طمع به خوبی نشان می‌دهند که چگونه احساسات بازار به سرعت از «طمع» (Greed) به سمت «ترس شدید» (Extreme Fear) یا «حالت خنثی» (Neutral) حرکت می‌کند و زمینه را برای فروش‌های هیجانی فراهم می‌آورد.

بیت کوین در برابر آلت‌کوین‌ها؛ جدال در طوفان

در حالی که کل بازار کریپتو در برابر شوک‌های ژئوپلیتیک واکنش منفی نشان می‌دهد، شدت این واکنش در میان ارزهای مختلف یکسان نیست. در این میان، جدال بین بیت کوین و آلت کوین‌ها دیدگاه‌های جالبی را آشکار می‌کند.

​تاثیر جنگ بر بیت کوین

اگرچه قیمت بیت کوین نیز کاهش می‌یابد، اما داده‌ها به طور مداوم نشان می‌دهند که این ارز دیجیتال مقاومت بیشتری نسبت به سایر رمزارزها دارد. در جریان همان تنش ۱۰ روزه، بیت کوین حدود ۴٪ افت قیمت را تجربه کرد، در حالی که اتریوم، با افت شدیدتری تا ۱۴٪ و برخی آلت‌کوین‌های کوچک‌تر حتی تا ۲۰-۳۰٪ سقوط مواجه شدند. دلایل این مقاومت نسبی عبارتند از:

جایگاه تثبیت‌شده: بیت کوین به عنوان قدیمی‌ترین، شناخته‌شده‌ترین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال از نظر ارزش بازار، در نگاه بسیاری از سرمایه‌گذاران (به‌ویژه نهادی) جایگاه مستحکم‌تری دارد.

نقدشوندگی بالاتر: عمق بازار و حجم معاملات بالاتر بیت کوین باعث می‌شود فشار فروش در آن بهتر جذب شود و تاثیر کمتری بر قیمت داشته باشد.

روایت «طلای دیجیتال»: هرچند در کوتاه‌مدت این روایت به چالش کشیده می‌شود، اما در ذهن بسیاری، بیت کوین به دلیل عرضه محدود و ماهیت غیرمتمرکز، یک ذخیره ارزش بلندمدت است.

آلت‌کوین‌ها: طیف گسترده‌ای از ریسک

آلت‌کوین‌ها یک گروه یکپارچه نیستند و در زمان بحران، رفتار متفاوتی از خود نشان می‌دهند.

لایه اول‌های بزرگ (مانند اتریوم و سولانا): این ارزها به دلیل اکوسیستم گسترده خود (DeFi, NFTs) با ریسک‌های مضاعفی روبرو هستند. فرار سرمایه از پروتکل‌های دیفای و کاهش فعالیت در شبکه، فشار فروش را بر روی آن‌ها افزایش می‌دهد.

توکن‌های دیفای و پروژه‌های کوچک: این دسته به دلیل نقدینگی کمتر و پایگاه سرمایه‌گذار بیشتر سفته‌بازانه، بیشترین آسیب را می‌بینند و سقوط‌های بسیار شدیدتری را تجربه می‌کنند.

میم‌کوین‌ها: این ارزها که ارزش ذاتی مشخصی ندارند و صرفاً بر پایه هیجانات حرکت می‌کنند، در زمان ترس عمومی بازار، اولین و سریع‌ترین گزینه‌ها برای فروش هستند.

در این شرایط، برخی سرمایه‌گذاران به دنبال ارزهای مخالف بیت کوین یا دارایی‌هایی با همبستگی کمتر می‌گردند تا سبد خود را متنوع‌سازی کنند، اما این استراتژی نیازمند تحلیل دقیق و مدیریت سرمایه در ارز دیجیتال است.

تاریخچه ​تاثیر جنگ بر بیت کوین

با وجود واکنش تند اولیه، تاریخچه ۱۲ ساله بیت کوین داستانی بسیار پیچیده‌تر و اغلب شگفت‌انگیز از انعطاف‌پذیری این رمزارز در مقابل جنگ را روایت می‌کند.

در حالی که ترس کوتاه‌مدت واقعی است، داده‌ها نشان می‌دهند که بیت کوین در بلندمدت تمایل به تثبیت و حتی رشد پس از فروکش کردن هیجانات اولیه دارد. بیایید چند نمونه تاریخی را بررسی کنیم:

مورد اول: حمله روسیه به اوکراین (فوریه ۲۰۲۲)

این مورد یکی از جالب‌ترین نمونه‌هاست که روایت ساده «جنگ باعث سقوط کریپتو می‌شود» را به چالش می‌کشد.

با شروع حمله تمام‌عیار روسیه، بازارهای مالی جهانی به شدت تحت تاثیر قرار گرفتند. اما در کمال تعجب، قیمت بیت کوین در جهت مخالف حرکت کرد و تنها پنج روز پس از شروع درگیری، ۱۶٪ افزایش یافت.

• دلایل این رشد چه بود؟

فرار سرمایه: شهروندان روسیه و اوکراین برای دور زدن کنترل‌های شدید ارزی و خارج کردن سرمایه خود از کشور، به ارزهای دیجیتال روی آوردند. صرافی‌های دو کشور شاهد معاملات با پرمیوم‌های بسیار بالا بودند.

کمک‌های بشردوستانه: دولت اوکراین و سازمان‌های مردم‌نهاد به سرعت آدرس‌های کیف پول کریپتو را برای دریافت کمک‌های بین‌المللی اعلام کردند و در هفته اول بیش از ۷۰ میلیون دلار کمک به صورت رمزارز (عمدتاً اتریوم و بیت کوین) دریافت کردند.

این رویداد نشان داد که ماهیت بدون مرز و مقاوم در برابر سانسور کریپتو می‌تواند در زمان بحران، یک ابزار کارآمد باشد.

مورد دوم: درگیری اسرائیل و غزه (اکتبر ۲۰۲۳)

با شروع این درگیری، بازارهای داخلی اسرائیل سقوط شدیدی را تجربه کردند. اما بیت کوین تقریباً بی‌تاثیر باقی ماند. نه تنها سقوط نکرد، بلکه ۵۰ روز پس از شروع درگیری، قیمت بیت کوین امروز (BTC) | خرید بیت کوین با کارمزد کم در سطحی بسیار بالاتر از نقطه شروع خود معامله می‌شد.

این رویداد، ایده انعطاف‌پذیری بیت کوین در برابر شوک‌های منطقه‌ای را تقویت کرد.

مورد سوم: تشدید تنش‌ها در خاورمیانه (آوریل ۲۰۲۴)

همانطور که در بخش اول اشاره شد، پس از حمله به کنسولگری ایران در دمشق و پاسخ متعاقب آن، قیمت بیت کوین با یک نوسان شدید مواجه شد و سقوط کرد.

اما نکته کلیدی در این رویداد، سرعت بهبودی بود. به محض اینکه بازار به “وضعیت جدید” عادت کرد و مشخص شد که تنش‌ها به یک جنگ تمام‌عیار تبدیل نخواهد شد، بیت کوین به سرعت مسیر صعودی خود را از سر گرفت. این الگوی “افت و خیز سریع” یا (Yo-Yo) مشخصه بازارهای بالغی است که می‌توانند شوک‌ها را هضم کنند.

این نمونه‌های تاریخی نشان می‌دهند که تاثیر جنگ بر بیت کوین یک پدیده یک‌بعدی نیست. واکنش اولیه ترسناک است، اما انعطاف‌پذیری میان‌مدت و بلندمدت، ویژگی برجسته‌تر آن است.

معمای پناهگاه امن؛ کریپتو در برابر طلا و دلار

در زمان بحران، سرمایه‌گذاران به دنبال دارایی‌های امن (Safe Haven) می‌گردند. گزینه‌های سنتی معمولاً طلا (به دلیل سابقه تاریخی) و دلار آمریکا (به دلیل نقش آن به عنوان ارز ذخیره جهانی) هستند. اما آیا بیت کوین توانسته به این باشگاه انحصاری بپیوندد؟

در این مورد بخوانید: پیش بینی قیمت طلا در سال 1404 + بهترین زمان خرید طلا

رفتار کوتاه‌مدت: یک دارایی پرریسک

داده‌های متعدد نشان می‌دهند که در کوتاه‌مدت و در واکنش اولیه به بحران، بیت کوین بیشتر شبیه یک دارایی پرریسک (Risk-on) عمل می‌کند. همبستگی آن با شاخص‌های سهام پرریسک مانند NASDAQ در این دوره‌ها افزایش می‌یابد.

مقایسه واکنش بازار کریپتو با شاخص سهام S&P 500 این موضوع را تایید می‌کند. در حالی که بازار کریپتو در یک دوره تنش ۵.۵٪ سقوط کرد، شاخص S&P 500 تنها ۱.۴۸٪ کاهش یافت. این نشان می‌دهد حساسیت بازار رمزارزها به شوک‌های اولیه بسیار بیشتر است.

به همین دلیل، بحث همیشگی دلار یا طلا برای سرمایه‌گذاران سنتی داغ‌تر می‌شود و پیش بینی قیمت طلا به یکی از موضوعات کلیدی تحلیلگران تبدیل می‌گردد.

روایت بلندمدت: پتانسیل ذخیره ارزش

با این حال، در افق زمانی بلندتر، روایت تغییر می‌کند. به گفته تحلیلگران، درگیری‌های ژئوپلیتیک به طور بالقوه منجر به افزایش هزینه‌های دولت‌ها، سیاست‌های پولی انبساطی‌تر برای تامین مالی جنگ و اختلال در زنجیره‌های تامین می‌شود.

همه این عوامل در نهایت به تورم بالاتر در سطح جهانی دامن می‌زنند. در چنین محیطی، دارایی با عرضه ثابت و محدود مانند بیت کوین می‌تواند به عنوان ابزاری برای حفظ ارزش پول در برابر تورم جذابیت پیدا کند.

استیبل کوین‌ها: پناهگاه امن بومی کریپتو

یک پدیده جالب در این بحران‌ها، رفتار استیبل‌کوین‌ها مانند تتر (USDT) و یو اس دی سی است. بسیاری از معامله‌گران کریپتو، به جای خروج کامل از بازار و تبدیل دارایی خود به پول فیات، سرمایه خود را به استیبل‌ کوین‌ ها منتقل می‌کنند.

این کار به آنها اجازه می‌دهد تا ضمن در امان ماندن از نوسانات، نقدینگی خود را برای ورود مجدد به بازار در کف‌های قیمتی حفظ کنند. بنابراین، می‌توان استیبل‌کوین‌ها را «پناهگاه امن بومی» دنیای کریپتو دانست.

در این مورد بخوانید: معرفی بهترین استیبل کوین کریپتو | 14 ارز برتر

بلوغ ساختاری بازار؛ چرا واکنش بیت کوین در حال تغییر است؟

واکنش بیت کوین به درگیری‌های ژئوپلیتیک در طول زمان ثابت نبوده و با بلوغ بازار، تکامل یافته است. برای درک این موضوع، باید دو عامل کلیدی را در نظر بگیریم: بلوغ بازار و نزدیکی جغرافیایی.

بیت کوین در مقابل دارایی‌های سنتی

در سال ۲۰۱۴، زمانی که درگیری‌ها در منطقه دونباس اوکراین و غزه رخ داد، بیت کوین تقریباً هیچ واکنشی نشان نداد. در آن زمان، کریپتو یک صنعت بسیار خاص و ناشناخته بود. صرافی‌ها نوپا بودند و سرمایه‌گذاران نهادی وجود نداشتند. بیت کوین از بازارهای مالی سنتی کاملاً جدا بود.

اما امروز وضعیت کاملاً متفاوت است. با ورود سرمایه‌گذاران نهادی و محصولاتی مانند ETF بیت کوین، یک لایه جدید از تقاضای پایدار و استراتژیک به بازار اضافه شده است. این نهادها، از جمله غول‌های مالی مانند بلک‌راک و شرکت‌های متمرکز بر بیت کوین مانند مایکرواستراتژی، اغلب از افت‌های شدید ناشی از ترس به عنوان فرصت خرید (Buy the Dip) استفاده می‌کنند.

به عنوان مثال، در بحبوحه یکی از تنش‌های اخیر، مایکرواستراتژی اعلام کرد که ۱۰,۰۰۱ بیت کوین دیگر به ارزش یک میلیارد دلار خریداری کرده است. این اقدامات به ایجاد یک کف قیمتی قوی و تسریع روند بهبود کمک می‌کند. این ساختار جدید، بازار را در برابر شوک‌ها بسیار مقاوم‌تر از چرخه‌های قبلی که کاملاً تحت سلطه سرمایه‌گذاران خرد بود، کرده است.

اهمیت نزدیکی جغرافیایی و ارتباط با بازار

تحلیل‌ها نشان می‌دهد که واکنش بازار کریپتو به درگیری‌ها، به میزان ارتباط آن منطقه با بازارهای مالی جهانی و سطح پذیرش کریپتو بستگی دارد. درگیری‌های بزرگ در مناطقی که ارتباط کمتری با اقتصاد جهانی دارند یا پذیرش کریپتو در آن‌ها پایین است (مانند جنگ داخلی اتیوپی در سال ۲۰۲۰ یا کودتای میانمار در سال ۲۰۲۱)، تقریباً هیچ تاثیری بر قیمت بیت کوین نداشتند.

در واقع، در طول این درگیری‌ها، بیت کوین در حال ثبت رکوردهای قیمتی جدیدی در چرخه صعودی ۲۰۲۱ بود که عمدتاً تحت تاثیر عوامل کلان اقتصادی مانند تورم پس از کووید و ورود نهادها قرار داشت.

این نشان می‌دهد که در نهایت، تاثیر سیاست‌های کلان اقتصادی (مانند تصمیمات نرخ بهره فدرال رزرو) می‌تواند از خود رویداد ژئوپلیتیک تاثیرگذارتر باشد. یک رویداد ژئوپلیتیک اغلب یک ماشه کوتاه‌مدت است، اما مسیر بلندمدت بازار توسط جریان نقدینگی جهانی و سیاست‌های پولی تعیین می‌شود.

خلاصه تاثیر جنگ بر ارز دیجیتال در اینوکس

در این مقاله از اینوکس سعی داشتیم تا تاثیر جنگ بر ارز دیجیتال را به طور کامل با شما بررسی کنیم. تنش‌های ژئوپلیتیک، واقعیت انکارناپذیر دنیای ما هستند و بازار ارزهای دیجیتال نیز به عنوان بخشی از اکوسیستم مالی جهانی، از تاثیرات آن مصون نیست. تحلیل داده‌محور و تاریخی به ما نشان می‌دهد:

• واکنش اولیه: بازار کریپتو در کوتاه‌مدت با ترس، نوسان شدید و فرار از ریسک واکنش نشان می‌دهد و آسیب‌پذیری آن به دلیل اهرم بالا، از بازارهای سنتی بیشتر است.
• رفتار دارایی‌ها: بیت کوین مقاومت نسبی بیشتری از خود نشان می‌دهد، اما در فاز اولیه همچنان یک دارایی پرریسک است. آلت‌کوین‌ها سقوط‌های شدیدتری را تجربه می‌کنند.
• الگوی بهبود: مهم‌ترین ویژگی بازار، انعطاف‌پذیری و توانایی بهبود سریع پس از فروکش کردن هیجانات اولیه است. این بهبود توسط عوامل بنیادی مانند بلوغ بازار، ورود نهادها و جذابیت بلندمدت تمرکززدایی تقویت می‌شود.

برای یک سرمایه‌گذار هوشمند، درک این الگوها حیاتی است. کلید موفقیت در چنین شرایطی، نه پیش‌بینی دقیق رویدادها، بلکه داشتن یک استراتژی مدون برای مدیریت ریسک مالی است. پرهیز از تصمیمات هیجانی، استفاده از ابزارهایی مانند متوسط هزینه دلاری (DCA)، تعیین حد ضرر و تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری، می‌تواند به شما کمک کند تا از طوفان‌های کوتاه‌مدت عبور کرده و از فرصت‌های بلندمدت بهره‌مند شوید.

در نهایت، انتخاب بهترین سرمایه گذاری در ایران یا هر جای دیگر، نیازمند درک همین نوسانات و برنامه‌ریزی دقیق برای آنهاست.

برای خرید و فروش امن، سریع و هوشمندانه ارزهای دیجیتال و مدیریت بهینه سبد سرمایه‌گذاری خود در این دنیای پرفراز و نشیب، می‌توانید از خدمات اینوکس استفاده کنید.

سوالات متداول