وب 3 چیست: معرفی اینترنت غیرمتمرکز آینده

وب 3 که از آن به عنوان نسل سوم اینترنت یاد می شود، به تازگی بسیار مطرح شده است. در مورد اینکه ماهیت وب 3 چیست، حرف‌های مختلفی در رسانه‌ها و در بین مردم مطرح شده که در این مقاله قصد داریم به موارد مربوط به این فناوری بپردازیم. ناگفته نماند، وب 3 یک فناوری در حال پیشرفت و توسعه است و هنوز به یک جایگاه پایدار نرسیده و بسیاری آن را نمی‌شناسند.

ماهیت وب 3 چیست و به چه چیزی اشاره دارد؟

برخلاف تصوری که از وب 3 وجود دارد، این فناوری در اصل یک مفهوم معنایی است؛ همانند وب 2 و وب 1 که یک مفهوم معنایی بودند. تعریف وب 3 شاید کار آسانی نباشد، اما با ذکر یک مثال و شرح جزئیات، تعریف این مفهوم کار راحت‌تری خواهد بود.

پیش از هرچیز و پیش از ذکر مثال، بهتر است گذری به مفهوم وب 2 و وب 1 داشته باشیم.

وب 1 چیست؟

در وب 1 که تا سال 2004 در دسترس بود، مطالب فقط در قالب محتوا ارائه می‌شد. تمام کاربران وبسایت‌ها، تنها مصرف‌کننده و استفاده‌کننده از محتواها بودند و سازندگان آن نیز عمدتا توسعه‌دهندگان وب بودند. به عبارتی، کاربران مشارکت کمتری در انتشار محتوا داشتند یا حداقل در نحوه ارائه آن محدود بودند. از بعد فنی، مطالب در قالب ایستا ارائه می‌شد و از زبان‌های نشانه‌گذاری پویا مانند HTML استفاده نمی‌شد. در این فناوری اولیه، صفحات وب تعامل محدودی با یکدیگر داشتند و پایگاه داده نقش خاصی ایفا نمی‌کرد، چرا که وبسایت از یک سیستم فایل ثابت استفاده می‌کرد.

وب 2 چیست؟

پس از معرفی اینترنت و ساخت وب 1 و همچنین سال‌ها استفاده از آن، فناوری دیگری پا به عرصه تکنولوژی گذاشت. پیشرفت‌ها در وب 2 کاملا محسوس بود و 10 سالی زمان نیاز بود تا کاربران از وب 1 به وب 2 مهاجرت کنند. در وب 2، کاربران قابلیت مانور بیشتری دارند و تقریبا هر فرد می‌تواند خالق محتوایی جدید باشد.

در وب 2 کسب و کارها و شرکت‌های بزرگ نرم‌افزاری در شراکت کاربران در این فضا نقش کلیدی ایفا می‌کنند. فیسبوک، اینستاگرام، توییتر، تیک تاک و دیگر پلتفرم‌هایی که در بستر وب 2 وجود دارند، در اصل فضایی برای خلق محتوا به اشکال گوناگون هستند. به طور کلی فضای وب 2 بیشتر توسط کمپانی‌های بزرگ نرم‌افزاری اعم از مواردی که نام برده شد، گردانده می‌شود.

از نظر فنی فضای وب 2 نسبت به وب 1 بسیار پیشرفت کرده است. در اصل چیزی که بیش از همه به چشم می‌آید همین مورد است. خلق صفحات وب پویا با نقش پررنگ دیتابیس (پایگاه داده) در سازماندهی و نمایش اطلاعات، از جمله ویژگی‌های وبسایت‌های مبتنی بر وب 2 است. ظهور وب اپلیکیشن‌ها از دیگر مواردی است که وب 2 را فوق‌العاده قدرتمند ساخت. با توجه به صحبت‌های بیان شده، اکنون در بخش زیر به سوال وب 3 چیست، پاسخ می‌دهیم.

وب 3 چیست ( Web3.0) و چرا اهمیت دارد؟

برای پاسخ به اینکه ماهیت وب 3 چیست، حالا می‌توان به مثال مورد نظر اشاره کرد. اگر کاربری برای استفاده از خدمات یک سایت، نیازمند وارد کردن اطلاعات خود باشد، چاره‌ای جز انجام این کار ندارد. در نتیجه باید به حفظ اطلاعات خود در آن سایت اعتماد کند. این در حالی است که اینترنت یک فضای کاملا امن نیست و احتمال سرقت اطلاعات بسیار زیاد است؛ اتفاقی که برای پلتفرم‌های مختلف اعم از فیسبوک افتاد و اطلاعات کاربران افشا شد.

از موارد ضعف دیگر وب 2 می‌توان به سیاست‌گذاری‌های پلتفرم‌ها و دخالت‌های سیاسی بر فضای اینترنت اشاره کرد. بستن برخی از پلتفرم‌ها براساس سلایق سیاسی و حتی برخی محرومیت‌ها در پلتفرم‌های مختلف از جمله این موارد است.

در فضای وب 3 این موارد به چشم نمی‌خورد و هدف رفع این ضعف‌ها بوده است. وب 3، محیطی کاملا امن است که در آن سیاست‌گذاران و صاحبین پلتفرم‌ها، هیچ قدرتی در اعمال تغییرات بر قوانین آن‌ها ندارند و عملا یک محیط باز در اختیار همه کاربران قرار دارد. از سویی دیگر با توجه به امنیت فوق‌العاده بالای آن، امکان سرقت اطلاعات بسیار پایین و حتی نزدیک به صفر است.

موضوع دیگری که در فضای وب 3 حائز اهمیت است، استفاده از فناوری‌های روز دنیای نرم‌افزار است. فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی، بخشی از این فناوری‌ها است که به توسعه روزافزون این تکنولوژی کمک می‌کند. همچنین برای جواب به اینکه پایه اصلی ساخت وب 3 چیست باید گفت که وب 3 بر اساس فناوری بلاک چین بنا شده است، فناوری که این روزها رفته رفته در حال همه‌گیر شدن است. همه این موارد یعنی ساختن بستری برای توسعه فناوری‌های مختلف مهم‌ترین دلیل اهمیت ماهیت وب 3 است.

---

بیشتر بخوانید: مقایسه و تفاوت وب 3 و وب 2 وب 1

---

ویژگی‌های وب 3 چیست؟

ویژگی‌های وب 3 که باعث تمایز آن از وب 2 شده است، شامل موارد زیر است:

غیر متمرکز بودن

برخلاف دو نسل اول وب که در آن حاکمیت وب و برنامه‌های کاربردی تا حد زیادی متمرکز بودند، وب 3.0 غیرمتمرکز خواهد بود. برنامه‌ها و خدمات در یک رویکرد توزیع شده فعالیت خواهند کرد. این در حالی است که در این نوع فناوری، یک مرجع مرکزی وجود ندارد.

مبتنی بر بلاک چین بودن

بلاکچین، یک زیرساخت فنی برای ایجاد برنامه‌ها و خدمات غیرمتمرکز است. با بلاک چین، داده‌ها و ارتباط بین سرویس‌ها، با رویکردی متفاوت از زیرساخت پایگاه داده متمرکز توزیع می‌شود. از سویی دیگر، بلاک چین، مجموعه‌ای از اطلاعات غیرقابل تغییر از تراکنش‌ها و فعالیت‌ها را ایجاد و نگهداری می‌کند و به ارائه فرآیندهای قابل تأیید (همه کاربران) در دنیای غیرمتمرکز کمک کند.

نظام مالی پیشرفته

استفاده از ارزهای دیجیتال، یکی از ویژگی‌های کلیدی خدمات وب 3.0 است که تا حد زیادی پتانسیل جایگزینی ارزهای فیات را دارد.

مستقل با کمک هوش مصنوعی

به طور کلی فعالیت خودکار بیشتر یکی از ویژگی‌های حیاتی وب 3.0 است و این فعالیت خودکار تا حد زیادی توسط هوش مصنوعی تامین می‌شود.

نحوه دسترسی ایمن به وب 3 به چه شکل است؟

نحوه دسترسی به وب 3 به اشکال گوناگونی میسر است، برنامه‌های زیر نمونه‌ای از دنیای بزرگ وب 3 هستند:

ان اف تی (NFT)

توکن‌های غیرقابل تعویض، (NFT) توکن‌هایی هستند که در یک بلاک چین با هش رمزنگاری ذخیره می‌شوند و یک واحد توکنی منحصر به فرد ایجاد می‌کنند.

دیفای (DeFi)

امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) از جمله موارد نوظهور در دنیای وب 3.0 است. در دیفای، بلاک چین غیرمتمرکز به عنوان پایه‌ای برای به کارگیری خدمات مالی استفاده می‌شود. امری که خارج از محدوده زیرساخت‌های بانکداری متمرکز سنتی است.

ارز دیجیتال (Cryptocurrency)

ارزهای دیجیتال یا همان رمزارزها مانند بیت کوین از جمله برنامه‌های وب 3.0 هستند که دنیای جدیدی از ارز را ایجاد می‌کنند. در اصل هدف وجود ارزهای دیجیتال، بنا کردن یک سیستم معاملاتی جدید به جای ارزهای فیات است.

برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps)

برنامه‌هایی هستند که بر روی بلاک چین ساخته شده‌اند و از قراردادهای هوشمند برای فعال کردن ارائه خدمات در یک رویکرد برنامه‌ای، استفاده می‌کنند. رویکردی که در یک دفترکل غیرقابل تغییر ثبت می‌شود.

دائو (DAO)

قرار است به طور بالقوه به نهادهای سازماندهی خدمات وب 3.0 تبدیل شوند و ساختار و حاکمیتی را در یک رویکرد غیرمتمرکز ارائه دهند.

---

بیشتر بخوانید: معرفی بهترین پروژه های وب ۳ برای سرمایه‌گذاری

---

نمونه‌هایی از وب 3 چیست؟

همانطور که در این مطلب اشاره شد، هدف اصلی وب 3 غیرمتمرکز کردن فضای اینترنت است تا قدرت را از نهادهای مختلف بگیرد و بین کاربران پخش کند. در ادامه نگاهی داریم به نمونه‌هایی از این فناوری که درک عمیق‌تری از ماهیت وب 3 ارائه می‌کنند:

وب معنایی (Semantic web)

وب معنایی، یکی از اجزای حیاتی وب 3.0 است. این عبارت توسط تیم برنرز لی، برای توصیف شبکه‌ای از داده‌ها ابداع شد که ماشین‌ها می‌توانند آن را تجزیه و تحلیل کنند. در اصل وب معنایی اشاره به ماهیت یکسان معنایی داده‌ها در دنیای وب دارد. به عنوان مثال در بحث زبان شناسی، ممکن است دو عبارت به دو شکل متفاوت نوشته یا خوانده شوند، اما یک معنای واحد داشته باشند.

به عبارتی، اگرچه نحو این دو عبارت متفاوت است، اما معنای آن دو، مشابه است. معناشناسی به معنا یا احساس بیان شده توسط حقایق مربوط می‌شود و هر دوی این عبارات، بیانگر همان احساسات در مثال فوق هستند. دو سنگ بنای وب 3.0، وب معنایی و هوش مصنوعی هستند. وب معنایی به رایانه کمک می‌کند تا معنای داده‌ها را آموزش دهد و به هوش مصنوعی اجازه می‌دهد، موارد استفاده در دنیای واقعی را توسعه دهد که می‌تواند از داده‌ها استفاده بهتری کند.

مفهوم اولیه ارائه شده از وب، ایجاد یک تار عنکبوتی علم در سراسر اینترنت است که به درک معنای کلمات و تولید، اشتراک گذاری و اتصال محتوا از طریق جستجو و تجزیه و تحلیل کمک می‌کند. وب 3.0 به لطف ابرداده‌های معنایی، ارتباط داده‌های بیشتری را تسهیل می‌کند. در نتیجه، تجربه کاربر به سطح جدیدی می‌رسد که از تمام داده‌های در دسترس بهره می‌برد.

گرافیک سه‌بعدی (3D graphics)

وب 3.0 آینده اینترنت را با تکامل از یک وب دو بعدی ساده به یک دنیای سایبری سه‌بعدی واقعی‌تر تبدیل خواهد کرد. وبسایت‌ها و خدمات وب 3.0، مانند تجارت الکترونیک، بازی‌های آنلاین و بازار املاک و مستغلات، استفاده قابل توجهی از طراحی سه‌بعدی دارند.

هر چقدر هم که این فکر عجیب به نظر برسد، ولب هم‌اکنون، هزاران نفر در سراسر جهان، در این مکان در حال تعامل هستند. به عنوان مثال، بازی‌های آنلاین مانند Second Life یا World of Warcraft را در نظر بگیرید، که در آن شرکت‌کنندگان بیشتر از همتایان و اطرافیان واقعی خود، نگران سلامت آواتارهای مجازی خود هستند.

هوش مصنوعی (Artificial Intelligence)

وب سایت‌ها به لطف هوش مصنوعی قادر به فیلتر کردن و ارائه دقیق‌ترین اطلاعات به کاربران خواهند بود. در عصر کنونی وب 2.0، سازمان‌ها شروع به بررسی بازخورد مشتریان برای درک بهتر کیفیت یک محصول یا دارایی کرده‌اند. به عنوان مثال، سایتی مانند Rotten Tomatoes را در نظر بگیرید، جایی که کاربران می‌توانند فیلم‌ها را نقد و بررسی کنند. فیلم‌هایی که نمره بالاتری دارند، اغلب به عنوان «فیلم‌های خوب» در نظر گرفته می‌شوند. چنین فهرست‌هایی به ما این امکان را می‌دهند تا از «داده‌های ضعیف» بگذریم و مستقیماً به «داده‌های خوب» برسیم.

همانطور که قبلا اشاره کردیم، یکی از مهم‌ترین مزایای وب 2.0، بررسی همتایان و اعمال سیاست‌گذاری برای بهبود کار است، اما، از سوی دیگر، همانطور که همه ما می‌دانیم، کارهای انسانی، فسادناپذیر نیست. ممکن است گروهی از افراد دور هم جمع شوند و عمدا به یک فیلم نقدهای مثبتی بدهند تا امتیاز خود را بالا ببرد. هوش مصنوعی می‌تواند یاد بگیرد که داده‌های خوب و بد را تشخیص دهد و اطلاعات قابل اعتمادی را در اختیار ما قرار دهد تا بهتر از وقوع موارد این چنینی جلوگیری کند.

---

بیشتر بخوانید: بررسی آینده web3، آیا وب 3 آینده اینترنت است؟

---

سخن پایانی، web3 چیست؟

همانطور که در این مقاله بیان کردیم، وب 3 ابعاد مختلفی دارد و به یک فناوری مشخص یا خاص، محدود نمی‌شود. در این مقاله سعی شد به سوال وب 3 چیست، پاسخ جامعی داده شود. در ادامه به بررسی و مقایسه وب 3 با وب 2 و وب1 پرداخته شد، تا در نهایت درک درستی از این تکنولوژی جدید به شما عزیزان داده شود. فناوری وب 3 بسیار بزرگتر از فناوری‌های روز دنیا است. در اصل آن‌ها در برابر وب 3 که یک مانیفست کلی به حساب می‌آید، ریزفناوری یا میکروتکنولوژی هستند. به هر حال ماهیت وب 3 روز به روز بیشتر توسط همگان شناخته می‌شود.